مراقب آلرژی بهاری در طبیعت و کوهستان باشید

باید مراقب آلرژی بهاری در طبیعت و کوهستان باشیم، آلرژی فصلی (حساسیت فصلی) واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن به موادی است که به ظاهر، مضر نبوده و بی‌ضرر هستند، اما بدن نسبت به آنها واکنش‌های شدیدی نشان می‌دهد.این آلرژی یکی از شایع‌ترین انواع آلرژی‌هااست. آغاز فصل بهار با گرده افشانی گل ها و گیاهان همراه است و برخی از افراد نیز بدین سبب دچار آلرژی یا حساسیت فصلی می شوند. آلرژی فصلی یا حساسیت فصلی تنها مربوط به فصل بهار نمی شود ،بلکه افراد ممکن است به بسیاری از مواد مانند انواع غذاها، عطرها و … حساسیت داشته باشند اما شایع ترین نوع حساسیت فصلی، در فصل بهار رخ می دهد. گرده گیاهان، برخی داروها، مو و پشم و پر حیوانات، گرد و غبار هوا، بعضی غذاها و نیش حشرات ازمواد آلرژی زا هستندو باعث می‌شوند که سیستم ایمنی بدن، بیش از حد فعال شود و علائم حساسیت را در بدن ایجاد کند.

آلرژی‌های فصلی، یکی از انواع شایع آلرژی‌هاست. مهم ترین عامل بروز عامل آلرژی های بهاری، گرده های آزاد شده از درختان ، گیاهان و علف های هرز به هوا است.گرده افشانی گیاهان به منظور بارور کردن دیگر گیاهان صورت می گیرد. وقتی گرده گیاه  وارد بینی شخص مبتلا به آلرژی شود، سیستم ایمنی فرد بیش از اندازه واکنش نشان می دهد. سیستم ایمنی فرد به اشتباه گرده را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و آنتی بادی ترشح می کند، آنتی بادی ها در حالت معمول در هنگام وجود ویروس و یا دیگر عوامل بیماری زا،  ترشح می شود. آنتی بادی ها به آلرژن ها حمله ور شده و باعث ترشح هیستامین به خون می شود. هیستامین باعث بروز آبریزش بینی  و دیگر نشانه های آلرژی هستند. گرده ها می توانند مسافت هاحرکت کرده و باعث بروز حساسیت در افراد شوند. هر قدر تعداد گرده ها بیشتر شود آلرژی و ناراحتی بیشتری برای شخص به همراه می آورد.

پیشنهاد بریم کوه: مقاله کوهنوردی در فصل بهار

علائم آلرژی فصلی در کوهستان

• عطسه
• آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
• آبریزش و خارش چشم
• التهاب سینوس ها، گلو و یا کانال گوش
• احتقان گوش

و علائمی که کمتر رایج می باشند :

• سردرد
• تنگی نفس
• خستگی
• سرفه

درصورتی که فرد آسم داشته باشد، احتمال حمله آسمی نیز می باشد. پس در چنین شرایطی باید خیلی مراقب بود.

درمان آلرژی در کوهنوردی

اغلب افراد مبتلا به حساسیت مشکل خود را میدانند و ضمن پرهیز از مواجه دارو به همراه دارند اما سرپرست یا پزشکیار تیم بایستی داروی آنتی هیستامین به همراه داشته باشد.

بهتر است از آنتی هیستامینهایی استفاده کرد که خواب آوری کمی دارند.مثلا لوراتیدین و ستریزین نمونه های خوبی هستند.یک یا دو قرص ده میلی گرمی از آن برای بزرگسالان کفایت میکند.

همچنین در این موارد شاید گشادکنندگان مجاری تنفسی سریع الاثر(broncho dilator short act) نیز واجب باشد بعنوان مثال افشانه ی سالبوتامول انتخاب مفیدیست که دو پاف آن با فاصله ی زمانی کوتاه میتواند تنگی نفس را رفع کند.

البته اگر درمانهای بالا موثر نیفتاد یا بعد از چند ساعت نیاز به سالیوتامول احساس شد یا بدتر آن حمله ی آسم نیز رخ داد بایستی برنامه تعطیل شود و کوهنورد به مرکز درمانی مراجعه کند.

توصیه های مهم در رابطه با آلرژی فصلی در کوهستان:

• با نشانه های شایع حساسیت ها بیشتر آشنا شوید.متداول ترین نشانه حساسیت ها عبارتند از آبریزش بینی، خارش چشم ها، عطسه، سرفه، کهیر، قرمزی پوست، سیاهی دور چشم و حملات آسمی (تنگی نفس)که ممکن است اثرات آنها کوتاه مدت و یا بلند مدت باشد. تا زمانی  که فرد در معرض عامل حساسیت زا قرار دارد ممکنِ است نشانه های آنها در فرد همچنان ادامه پیدا کند. در برخی موارد واکنش بدن ممکن است شدیدتر باشد و به تنگی نفس و اختلال در تنفس منجر شود و یا فشار خون کاهش پیدا کند که در چنین شرایطی مراجعه به مراکز درمانی و پزشک اکیدا توصیه می شود.

• هنگامی که میزان گرده گیاهان در هوا زیاد است، به طبیعت و کوهستان نروید که اغلب در بعد از ظهرهای خشک و خنک این گونه است، ولی میزان این گرده‌ها در هوای سرد و مرطوب (بعد از باران) به طور عجیبی کاهش می‌یابد.

• هنگام راه رفتن بر روی چمنزار و انبوه برگ‌های ریخته شده از درختان به صورت تان ماسک بزنید، زیرا در این حالت، گرده گیاهان و اسپور قارچ‌ها در هوا زیادند.

• استفاده از ترکیب لیمو ترش و عسل:مقداری لیموترش را با مقداری آب و عسل مخلوط کنید. این ترکیب را صبح ها، به صورت ناشتا در فصولی که آلرژی دارید، مصرف کنید.مصرف این ترکیب به نرم شدن گلو کمک زیادی می کند و خلط پشت حلق را که سبب ناراحتی افرادمبتلا به حساسیت می شود از بین می برد.همچنین این ترکیب قابلیت دفع سموم بدن را دارد. علاوه بر این منبع خوبی از ویتامینC می باشد.

• از گیاه اکالیپتوس استفاده کنید. اکالیپتوس به طور طبیعی به عنوان کاهش دهنده انواع التهاب، مخصوصا التهاب تنفسی استفاده می شود.نحوه استفاده از آن به این صورت می باشد که ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری برگ خرد شده گیاه اکالیپتوس را با یک فنجان آب جوش مخلوط کنید. سپس دمنوش آن را بنوشید. التهاب ناشی از بروز حساسیت در افراد با این روش کاهش پیدا می کند.لازم به ذکر است که برگ این گیاه در عطاری ها و فروشگاه ها قابل دسترسی و خریداری است.

• مواقعی که در اطراف شهر هستید، پنجره‌های ماشین را ببندید. زمانی كه در فضاهای بسته ای مانند خودروها قرار دارید باید شیشه ها را به طور كامل بالا بیاورید تاكمتر در معرض گرده ها قرار بگیرید.

لیست کامل تجهیزات کوهنوردی در فصل بهار

• ازمصرف غذاهای آلرژی زاخودداری نمایید.درفصولی که آلرژی دارید، سعی کنیدازمصرف غذاهای حساسیت زا خودداری کنید، زیرا علائم حساسیت زارا در شما بدتر می کنند.غذاهای تندو پر ادویه، میوه وسبزیجاتی مانندکیوی، بادمجان و گوجه فرنگی ازجمله موادی هستند که علائم حساسیت زا را در بسیاری از افراد تشدید می کنند.

• ازمصرف خودسرانه و بدون مشورت با پزشک خودداری نمایید.افرادی که از آلرژی رنج می برند بیش از دیگران به داروهای شیمیایی حساس هستند.

• سیگار نکشید.ازمصرف دخانیات خودداری نمایید. از محیط های ویژه افراد سیگاری دوری کنید، زیراکه مخاط های بینی و چشم می توانند تحریک شوند.

• از تهویه کننده های هوا و فیلترها استفاده کنید. در فصل آلرژی پنجره ها را ببندید و دستگاه تهویه را روشن کنید. در فضای خیلی مرطوب با استفاده از دستگاه رطوبت زدا هوا را خشک نگه دارید چون رطوبت زیاد باعث رشد هاگها و قارچ ها می شود و آلرژی را تشدید می کند.

• کارهای باغ داری و گل کاری را به زمان پس از گرده افشانی و بعد از پایان فصل آلرژی موکول کنید.

• در صورتى که مى‌دانید به چه گرده گیاهى حساس هستید سعى کنید در فصل گرده افشانى آن گیاه ازرفتن به محل هاى رویش آن گیاه خوددارى کنید. ازعینکهاى آفتابى براى جلوگیرى از وارد شدن گرده‌ها به چشمهای تان استفاده کنید.

• اگر در محل زندگی‌تان گرده‌هاى گیاهى در فضا پراکنده مى‌شوند، درها و پنجره‌هاى اتاق خواب تان را در وسط صبح (حدود ساعت ۱۰) و ابتداى غروب (حدود ساعت ۷) بسته نگه دارید چرا که معمولاً در این ساعت ها اوج گرده افشانى گیاهى صورت می‌گیرد.

• براى درمان علائم الرژی زا تحت نظر پزشک از قرص هاى آنتى هیستامین و اسپری‌هاى ضد التهابى بینى استفاده مى‌شود. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد التهاب، با کاهش تورم پوشش درون بینى گرفتگى بینى را برطرف مى‌کنند. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد آلرژى با پوشش بینى و چشم مانع اثر عامل آلرژی‌زا مى‌شوند.در موارد مقاوم از اسپری‌های بینی استفاده می‌شود که با جلوگیری از آزاد شدن هیستامین در بدن از بروز علائم آلرژی ممانعت می‌کند. اگر گرفتگى بینى باعث ناراحتى چندانى نشود، قرص یا اسپرى‌هاى ضداحتقان خیلى مفید نیستند.

• از نوشیدن مایعات غافل نشوید.نوشیدن مایعات عوارض حساسیت های تنفسی فصلی را کاهش می دهد. نوشیدن زیاد مایعات در کاهش عوارض حساسیت های تنفسی فصلی و آثار آلرژی موثر است. نوشیدن مایعات فراوان میزان ترشحات تنفسی حساسیت را رقیق کرده و عامل حساسیت زا اثر کمتری بر بدن می گذارد.

• نگهداری گلدان های کوچک در فضای منزل، پر پرندگان خانگی و نگهداری حیواناتی مانند جوجه، اردک، گربه، سگ و غیره در محیط زندگی افراد حساس به مواد آلرژی زا را با مشکل مواجه می کند.

• مهمترین راه برای درمان یا کنترل حساسیت‌های فصلی، از بین‌بردن عامل ایجادکننده حساسیت است. اگر واکنش‌های آلرژیک و ایمونولوژیک بیش از حد طبیعی، خفیف یا حتی متوسط باشند ممکن است برای درمان آن به استفاده از داروهای مختلف نیاز نباشد. یعنی متخصص برای سرکوب‌ سیستم ایمنی برای مدتی کوتاه و از بین‌بردن عوارض حساسیت، دارو تجویز می‌کند.

• مصرف مکمل‌های غذایی مختلف از جمله مکمل آهن، روی، کلسیم یا… نمی‌تواند باعث درمان یا حتی کنترل کامل آلرژی‌های فصلی شود. البته ممکن است برخی از موادغذایی بتوانند در تشدید یا تخفیف علایم حساسیت موثر باشند، اما هیچ‌کدام از خوراکی‌ها و عناصر نمی‌توانند کاملاً باعث از بین رفتن این بیماری شوند. از طرف دیگر ما نمی‌توانیم خوراکی خاصی را معرفی کنیم و بگوییم که همه افراد مبتلا به حساسیت می‌توانند با حذف آن، بیماری خود را سرکوب کنند چون ممکن است نوع حساسیت به موادغذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

• فردی که به حساسیت فصلی مبتلاست یا سابقه ابتلا به آن را دارد، باید تا می‌تواند دور ادویه‌ها، غذاهای تند، بودار، خوراکی‌های فرآوری‌شده (مانند سوسیس، کالباس و…) و غذاهای سرخ‌کردنی را خط بکشد.  البته به یاد داشته باشید که این غذا‌ها اصلاً نمی‌توانند عامل اولیه ابتلا به حساسیت فصلی باشند و مصرف آن‌ها ممکن است فقط شرایط فرد مبتلا به حساسیت را بد‌تر و علایم حساسیتش را شدید‌تر کند.

• بین خوراکی‌های مختلف، مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه و آب می‌تواند کمی عوارض حساسیت فصلی را کاهش دهد.

• آزمون‌های حذف موادغذایی از ساده‌ترین راه‌های کنترل و درمان حساسیت فصلی در افرادی است که برای اولین‌بار به این بیماری مبتلا شده‌اند. یعنی این افراد باید هر روز یکی از خوراکی‌های فصلی موجود در برنامه‌غذایی شان را حذف کنند تا به نتیجه موردنظر که‌‌ همان شناسایی خوراکی آلرژن است، دست پیدا کنند.

• از لباس هایی با الیاف طبیعی به جای الیاف مصنوعی استفاده کنید.لباس هایی با الیاف مصنوعی در اثر مالش با یکدیگر الکتریسیته ایجاد می کنند که این الکتریسیته، گرده های گل ها و گیاهان را جذب می کند و در نتیجه گرده های گیاهان نیز باردار می شوند. جریان هوا در لباس هایی با الیاف طبیعی مانند پنبه بهتر عبور می کند؛ بنابراین خشک تر می مانند و رطوبت کمتری را به خود جذب می کنند که این رطوبت باعث ایجاد کپک در لباس ها می شود.

• اگر فردی برای اولین‌بار غذاهای دریایی مانند ماهی یا میگو مصرف کند یا پس از سال‌ها این غذا‌ها را بخورد، ممکن است به آن‌ها حساسیت نشان دهد، یا علایم حساسیت او شدید‌تر شود؛بنابراین این گروه از افراد باید ماهی یا میگو را برای مدتی از برنامه‌غذایی شان حذف کنند تا شرایط شان بهبود یابد.

• افزودن کمی از زنجبیل، این گیاه ضدالتهاب، به چای و آب میوه‌تان، آلرژی را در نطفه خفه کنید. افرادی که آسم و آلرژی دارند همیشه باید مواظب معده و کار کردن شکم خود باشند تا یبوست نگیرند، چون یبوست عامل همه بیماری‌ها است و افرادی که آلرژی و حساسیت دارند مشکل معده و یبوست نیز دارند. چای زنجبیل با آبلیمو برای این افراد بسیار مفید است.

• شست وشوی بینی با سرم نمكی به باز ماندن راه های هوایی كمك زیادی می كند، استفاده از درمان موضعی اسپری های بینی بسیار كمك کننده است، ۲ هفته قبل از شروع علایم با كمك درمان كم عارضه و كم هزینه ی اسپری ( کلرید سدیم )، می توانید از بروز علایم پیشگیری كنید.

• بینی تان را شستشو دهید.یک روش موثر برای حفظ سینوس ها از مخاط در فصل آلرژی شستشوی بینی با محلول های شوری که می توانید از داروخانه ها تهیه کنید می باشد. این کار باعث بهبود سلامت بینی می شود. بعضی از افراد برای شستشوی بینی از سرنگ کوچک استفاده می کنند. در فصل حساسیت ایده ی خوبی است که این کار را یک بار و یا حتی بیش از یک بار در روز انجام دهید، ولی انجام حداقل دو یا سه بار در هفته هم کمک خواهد کرد.

• گرده‌ها را به زمین بیندازید!شاید با نزدیک شدن بهار و گرم شدن هوا تصمیم گرفته باشید دستگاه بخور خود را جمع کنید و در انباری خانه بگذارید، درحالی که شب‌ها هنوز کمی خنک هستند و رطوبت هوای خانه کم است. در چنین مواقعی استفاده از یک دستگاه بخور سرد هوای خانه را از مواد آلرژی‌زا پاک می‌کند. قطره‌های آب معلق در هوا به مواد آلرژی‌زا می‌چسبند، در نتیجه آنها سنگین می‌شوند و به زمین می‌افتند و دیگر آنها را تنفس نمی‌کنید. همچنین استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا با فیلتر به خصوص در اتاق خواب بهترین راه برای پاک کردن هوا از انواع هاگ‌ها و گرده‌های گیاهان است.

• عسل قوی ترین خوراکی برای مبارزه با آلژن های محیطی شناخته شده است. با مصرف عسل سیستم ایمنی بدن تان را در معرض یک آلرژن طبیعی بالا می برید. جویدن یک تکه موم کوچک نیز به کاهش بیشتر علائم آلرژی کمک می‌کند. عسل دارای خواص ضد باکتریایی است و نقش بسزایی در مبارزه با عفونت دارد.

• پوست خود را مرطوب نگاه داشته و از مصرف صابون های قلیایی خود داری کنید و برای شستشو از بار صابون هایی با PH اسیدی که نزدیک به PH معمولی بدن است استفاده نموده و بلافاصله پس از استفاده از انها پوست را با کرم های مرطوب کننده و بدون عطر مرطوب نمایید.

• مصرف مواد حساسیت زا مانند انواع تنقلات با رنگ های مصنوعی، فلفل و نوشابه را محدود کنید و بیشتر از آب و مایعات طبیعی برای جلوگیری از خشکی پوست استفاده نمایید.

• پیش از آن که راهی سفر شوید، سعی کنید شهرهای با آب و هوای معتدل برای مسافرت انتخاب کنید. شهرهایی که در کوهپایه آنها بتوانید از گیاهان دارویی مانند خرفه، کاسنی و دیگر گیاهان دارویی صحرایی بهره‌مند شوید. در صورتی که با این گیاهان آشنایی ندارید، بهتر است از مردم بومی آن منطقه کمک بگیرید. درمانگران طب سنتی معتقدند نوشیدن روزانه مخلوطی از آب گیاهان و سبزی‌های صحرایی در فصل بهار، تاثیر بسیاری در مقاوم‌سازی بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های فصل بهار دارد..

• اشعه ی خورشید می تواند میزان مواد آلرژن را در پوست افزایش دهد ،ازاین رو، از کرم های ضد افتاب استفاده نمایید.

• روی چمن بخصوص چمن خیس ننشینید چون احتمال درگیری پوستی با موادی که در گیاه چمن هستند و بویژه در برابر نور افتاب زیاد بوده و احتمال الرژی را زیاد می کنند.

• میوه و سبزیجات تازه بخورید. مصرف مواد مغذی، دشمن سرسخت آلرژی محسوب می‌شود. آب میوه و سیزیجات بسیار به آلرژی و سم زدایی بدن در برابر آلرژن‌ها موثر است.

• با آنتی‌اکسیدان های طبیعی التهاب سینوس‌ها و بینی راکاهش دهید.آنتی‌اکسیدان موجود در خوراکی‌های مختلف از جمله انواع میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، تخمه، چای سبز و… التهابات ایجاد شده در داخل بدن را کاهش می‌دهد و از این طریق علائم آلرژی را متعادل می‌سازد. پس تا می‌توانید در این روزها به بدن خود آنتی‌اکسیدان برسانید. البته حواستان باشد بیشتر از ۲ تا ۳ فنجان چای در روز ننوشید تا تجمع کافئین در بدن به ضررتان تمام نشود

• از مصرف ویتامین Cغافل نشوید. ویتامین Cیک آنتی اکسیدان قوی است که خاصیت آنتی هسیتامین فوق العاده ای دارد و سیستم ایمنی بدن را به شدت افزایش می دهد. ویتامین Cیک آنتی هیستامین طبیعی و مصرف آن رایج‌ترین و آسان‌ترین روش درمان واکنش‌های آلرژیک است.

• به جای جنگل به ساحل بروید.آلرژی‌های فصل بهار و تابستان بهترین بهانه برای وقت‌گذرانی در ساحل دریا هستند! بادهای ساحلی، این مناطق را از انواع هاگ و گرده پاک می‌کند. پس هرقدر می‌توانید به ورزش‌هایی مانند والیبال در ساحل، شنا در دریا و دویدن کنار آب بپردازید تا هم از آلرژی  دور باشید و هم سلامت بدن خود را افزایش دهید. اگر هم در نزدیکی محل زندگی‌تان دریا وجود ندارد، می‌توانید به ارتفاعات و کوهنوردی بپردازید؛ چرا که در ارتفاعات گیاهان کمتری رشد می‌کنند و آلرژی کاهش پیدا می‌کند.

• شب‌ها و صبح زود پنجره‌ها را باز نکنید.هیچ چیز مانند نسیم صبحگاهی بهاری خواب را از سرتان نمی‌پراند اما اگر آلرژی داشته باشید باز کردن پنجره به خصوص در صبح زود و آخر شب باعث می‌شود آنقدر مشغول تمیز کردن و خاراندن بینی‌تان شوید که نتوانید به‌اندازه کافی بخوابید و از این هوای بهاری لذت ببرید. استفاده از کولر در این مواقع باعث می‌شود علائم کمتری پیدا کنید. اما گاهی اوقات برخی کولرها نیز به اندازه هوای بیرون برای تان حساسیت ایجاد می‌کنند. همچنین زمانی که در اتومبیل نشسته‌اید بهتر است پنجره‌ها را ببندید و کولر را روی حالت «چرخش هوا در کابین» قرار دهید. فیلتر موجود در کابین جلو به پاک شدن هوای داخل از گرده‌ها کمک می‌کند.

منابع :

۱- راهنمای ایمنی و سلامتی در کوه ،ترجمه و تدوین:وحید عرفانی،فصلنامه کوه،سال هشتم،شماره سی و یکم،۱۳۸۲

۲-راهنمای تغذیه در کوهستان،ترجمه و تدوین:وحید عرفانی،فصلنامه کوه،شماره سی و پنجم،سال نهم،

۳- ۱۳۸۲۳- Camping Health and Safety Tips, U.S. Department of Health & Human Services, 2015, (https://www.cdc.gov/)

۴- Coping with Spring Asthma and Allergies, David Anthony, Blue Mountains, (https://www.bluemts.com.au) 

۵- Chris Beeson: The handbook of survival at sea, Amber Books, 2003

۶- Gerrie Mc Call: The Handbook of the weather, Amber Books, 2002

۷- Tips for Coping with Spring Allergies, AAFA Community Services, 2015. Asthma and Allergy Foundation of America.

ترجمه و تدوین:وحید عرفانی