هواشناسی کوهستان موضوع مهم و لازمی برای هر کوهنورد است و هرکسی که سمت این ورزش میرود باید در مورد هواشناسی اطلاعات کافی داشته باشد.
جواب این سوال که ” آیا هم اکنون زمان مناسبی برای ترک محیط کمپ و صعود به قله است؟ “، می تواند در بسیاری از اوقات، واضح باشد. مثل زمانی که با طلوع خورشید، نسیمی صبحگاهی زیر پاهایتان می وزد و با روشن شدن هوا، صورت همنورد خود را همانطور که در کیسه خواب هستید، مشاهده می کنید.
اما در بعضی از شرایط ، تشخیص ترک کمپ برای صعود به قله ، می تواند کمی چالش برانگیز باشد . اگر صبح از خواب پا شدید و شاهد توده ی عظیمی از ابر با وزش باد بودید، کمپ را برای صعود به قله ترک می کنید؟ در صبح هایی که وزش باد وجود ندارد اما مه عظیمی سرتا سر چادر شما را گرفته است چطور؟ توجه به هواشناسی کوهستان و در نظر گرفتن آب و هوا و شرایط جوی ، اولین و مهم ترین عامل برای صعود به قله می باشد. شما باید این کار را قبل از صعود خود به قله انجام دهید، زیرا تغییرات شدید جوی و آب و هوا در کوهستان ها، غالبا بسیار سریع تر از واکنش ما می باشند و در بسیاری از موارد می توانند بسیار خطرناک باشند.
در ابتدا به مسئله شناخت ابرها میپردازیم:
ابرشناسی در کوهستان
شما تنها با داشتن دانش مختصری راجع به ابرها، هواشناسی و برنامه ریزی درست و مسیر صحیح، نه تنها امنیت خود را در صعود بالاتر می برید بلکه صعود خود را بسیار مطمئن تر و هموارتر کرده اید.
الگوی اقلیم و آب و هوا از رشته کوهی با کوهی دیگر تفاوت دارد . بعضی از آن ها هشدار و اطلاعات مفیدی راجع به آب و هوای پیش رو و تغییر آن می دهند در حالیکه در بعضی از این کوه ها نیز خبری از این هشدارها نیست . متاسفانه معرفی و آشنایی با تک تک این نوع الگوهای آب و هوایی در کوهستان ، از بحث در این مقاله خارج است . اما کتاب های راهنمای زیادی راجع به شکل های مختلف ابرها و توضیحاتی راجع به آب و هوای کوهستان، برای خرید وجود دارند. با یکی از این کتاب های هواشناسی شروع کنید و با شکل و نوع ابرها ، آشنا شوید. بدون توانایی در تشخیص نوع ابرها، شناسایی آب و هوای پیش رو مقداری سخت و دشوار می شود. شناخت نوع ابرهای تشکیل شده در آسمان فواید زیادی برای طبیعتگردان و کوهنوردها دارد که مهم ترین آن توانایی پیش بینی کوتاه کدت شرایط جوی و تصمیم گیری صحیح است.
در این قسمت از مقاله میخواهم در مورد ابر کومولوس نوع ۹ که خطرناک ترین نوع ابرهاست صحبت کنم:
این ابر در ارتفاع ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ متر تشکیل میشود و به شکل توده ای و مفرد در آسمان ظاهر میشود.
در صورت رشد عمودی بیشتر ابر کومولونیمبوس نوع ۳ این ابر تشکیل می شودکه پدیده زا ترین ابر آسمان است و ابری با کف تیره و قله ای به شکل سندان می باشد.
این ابر به دلیل نرخ زیاد صعود تشکیل می شود لذا هر چه مقدار و حجم صعود هوا بیشتر شود فعالیت این ابر نیز بیشتر میشود.
تجهیزات هواشناسی کوهستان
علاوه بر داشتن یک رادیو کوچک، عموما یک بارومتر( هواسنج) نیز با خودم حمل می کنم. تغییر در فشار هوا می تواند نشانه ی تغییرات آب و هوایی باشد. بالارفتن فشار هوا می تواند باعث آب و هوایی ثابت و خشک شود . پایین آمدن آن نیز معمولا پیامی جز رطوبت بیشتر در هوا و سرد شدن آن، ندارد.
در نیمکره ی شمالی ، فشار هوا بالا به سمت عقربه ی ساعت و فشار هوای پایین برخلاف عقربه ی ساعت حرکت می کند . این نکته را زمانی که قبل از صعود خود به عکس های ماهواره ای مقصد خود نگاه می کنید به یاد داشته باشید . دانستن اینکه چه فشار هوایی در چه سمتی حرکت می کند و چه رابطه ای با سطح ساحل ، دریا ها و … دارد، کمک زیادی به تشخیص آب و هوای پیش روی شما در مسیر می کند .
به خاطر داشته باشید ، ارتفاع سنج ها، ارتفاع را توسط فشار هوا اندازه گیری می کنند . افزایش ناگهانی ارتفاع در ارتفاع سنج شما حاکی از پایین آمدن فشار هوا می باشد . برای مثال ، اگر صبح از خواب بیدار شوید و متوجه شدید که ارتفاع سنجتان ، شما را ۲۰۰ فوت ( ۶۰ متر ) نزدیکتر به قله ی کوهی که برای صعود انتخاب کرده اید نشان می دهد، حاکی از این دارد که فشار هوا در خلال شب کاهش پیدا کرده است .
همیشه توجه به فشارسنج و مراجعه ی مکرر به آن در طول صعودتان، کار مفیدی می باشد . همچنین توجه داشته باشید که ارتقاع سنج خود را مرتبا در ارتفاعات کالیبره کنید ! جی پی اس ها نیز ارتفاع را برا اساس فشار هوا و یا چرخش ماهواره های آن به دور زمین، دریافت می کنند. پس یاد بگیرید که جی چی اس شما چگونه ارتفاع را اندازه گیری می کند و از آن استفاده کنید .
نکاتی در رابطه هواشناسی کوهستان
در کوهستان به این نکات توجه کنید:
۱٫نشانه های تغییرات جوی و آب و هوا:
غالبا ، طوفان و بادهای شدید می تواند حاکی از تغییرات شدید آب و هوا در بازه ای کم باشد . ابر های عدسی شکل که بالای قله کوه تشکیل می شوند ، نشانگر حرکت توده هوای مرطوب توسط باد، در بالای قله کوه هستند. ریزش دانه های برف از دامنه های مرتفع کوه نیز به شما می گویند در قسمت های بالاتر کوه و یا در دامنه کوه ها، وزش باد شدیدی وجود دارد .
حتی اگر دانش کافی در شناسایی آب و هوا دارید و تقریبا از تجهیزات کافی برای صعود برخوردارید، تصمیم ترک کمپ برای صعود به قله ، هنوزم یک تصمیم دشوار است ! اولین چیزی که در این شرایط از خودم می پرسم وضعیت جاده و راه ها می باشد . اگر هوا به طور ناگهانی خراب شد ، رسیدن من به پایین کوه چه قدر سخت خواهد بود ؟ اگر جاده ی مسیر ، برای پایین آمدن سخت باشد ، باید راه دیگری برای پایین آمدن انتخاب کنم و یا منتظرم بمانم تا آب و هوا بهتر شود؟
۲٫برنامه ای کامل و جایگزین برای صعود خود داشته باشید:
کوهنوردی، برای کسانی که نمی توانند برنامه ای انعطاف پذیر داشته باشند، وزرش مناسبی نیست. در تابستان امسال، در صعود خود به قله ی Mt. Baker ، چندین گزارش هواشناسی و پیش بینی آب و هوا را در دامنه ی شمالی رشته کوه، مطالعه کرده بودم و شب ها نیز شاهد کاهش فشار هوا در فشارسنج بودم .
صبح ، در آسمانی آبی، با وزش بادی معتدل و دمای بسیار گرم هوا، بیدار شدم . اگرچه تمام این نشانه ها به ما می گفت که نسبت به برنامه ی از قبل تعیین شده خود برای صعود به قله، اقدام کنیم اما بررسی های هواشناسی که قبل از صعود خوانده بودیم، ما را از صعود از دامنه ی شمالی قله، منصرف کرد .
بجای آن ، مسیر دیگری برای صعود انتخاب کردیم. زمانیکه به قله ی کوه رسیدیم ، شرایط جوی به سرعت تغییر کرد و در پناهگاهی مصون از کولاک، توقف کردیم . اگر مسیر رشته کوه های شمالی را برای صعود انتخاب کرده بودیم ، هیچ راهی جز ادامه ی مسیر در این شرایط هولناک و سخت نداشتیم !
۳٫پیش بینی درستی از آب و هوای مسیر خود داشته باشید:
آب و هوای مشکوک، همیشه نشانه ای برای خراب شدن و بدتر شدن شرایط جوی نیست ! من تقریبا سر موقع از خواب بیدار می شوم و با اینکه شب ها با شک و تردید هایی راجع به آب و هوای پیش رو، به خواب می روم، همیشه آماده ی صعود هستم . اغلب اوقات، تیم کوهنوردی ما می تواند در دامنه کوه های هموار در شرایط جوی دشوار نیز، به صعود خود ادامه دهد و نگرانی بابت این موضوع نداریم.
سال ها قبل در دامنه های جنوبی North Cascades ، چشم های خود را در شرایطی که آب و هوا بسیار متغیر و بد بود، از خواب باز کردم . با اینکه می دانستم در صورت ادامه ی صعود، در نقطه ای مجبور به بازگشت هستیم، به راه خود ادامه دادیم. در طول مسیر، هیچ کدام مطمئن نبودیم آیا شرایط آب و هوای و جوی بهتر خواهد شد یا خیر.
تقریبا برای نیم ساعت در پناهگاهی توقف کردیم و منتظر ماندیم تا ببینم آب و هوا چگونه خواهد شد. در کمال تعجب، هوا به شکل تدریجی بهتر شد ، پس تصمیم گرفتیم برای صعود به قله، قدم بر داریم. منظره های زیبای قله ی آن در روز، هنوز هم یکی از بهترین خاطراتم از صعود به North Cascades می باشد .
۴٫آماده باشید و گزارش هواشناسی دقیقی از مقصدتان، داشته باشید:
آماده بودن یکی از مهم ترین بخش های صعود و کوهنوردی شما می باشد . برنامه صعود شما باید شامل گزارش هواشناسی مقصد باشد. خود من علاوه بر این که آخرین گزارش آب و هوایی مقصد خود را قبل از صعود از طریق هواکوه بررسی میکنم، با حمل یک رادیو کوچک از آخرین وضعیت های آب و هوایی مقصدم نیز، با خبر می شوم .
یک نکته مهم دیگر راجع به هواشناسی های مرسوم، این است که آن ها معمولا پیش بینی از نقاط پرجمعیت کشور دارند و عموما توضیحات چندانی راجع به مقصد شما که در ارتفاعات بلند واقع شده است، نمی دهند به همین دلیل چک کردن هواکوه را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
همچنین گزارش آب و هوایی از رشته کوه ها و ارتفاعات بلند، می تواند سخت باشد . حتی اگر گزارشی از آب و هوای نقاط کم ارتفاع دارید ، به خاطر داشته باشید که حرکت توده ی هوا و برخورد آن بارشته کوه ها، باعث بالا رفتن توده ی ابرها و سرد شدن هوا می شود. اگر دمای توده هوا به درجه ی اشباع برسد، ابر تشکیل می شود و اگر توده های ابر سردتر شوند و با یکدیگر برخورد داشته باشند ، باران شکل می گیرد. آب و هوای ابری اما خشک، در نقاط کم ارتفاع ، ممکن است با رسیدن به کوهستان تغییر شکل دهد و موجب ریزش باران و برف شود.
سایت های هواشناسی کوهستان
در این قسمت از مقاله میخواهم سایت هایی را به شما معرفی کنم تا به راحتی بتوانید در رابطه با آب و هوای کوهستان مورد نظرتان اطلاعات کسب کنید.
-
وبسایت هواکوه
اولین سایت، هواکوه است که با تکیه بر سایت های معتبر جهانی تلاش می کند تا وضعیت آب و هوای اکثر کوه های ایران را پوشش دهد و به زبان فارسی در اختیار کاربران قرار دهد. هواکوه آب و هوای بسیاری از قله های ایران را پوشش میدهد که تعداد قله های ثبت شده در این سایت به ۳۰۱ قله میرسد و در حال افزایش میباشد.
این سایت، اپلیکیشن ندارد اما با کلیک بر روی add to home screen میتوانید هواکوه را در گوشی همراه خود داشته باشید.
از جمله قللی که هواکوه آب و هوای آن ها را پوشش میدهد: قله توچال، قله کلکچال، قله تفتان، قله سبلان، قله دماوند و … هستند.
برای مثال: شما برای صعود به قله دماوند قبل از شروع برنامه وارد سایت هواکوه میشوید و با نوشتن نام قله و ارتفاع مورد نظر، آب و هوای این قله را مشاهده می کنید و سپس برنامه ریزی می کنید.
مزیت هواکوه در این است که شما میتوانید پیش بینی ۶ روزه آب و هوا را به زمان فارسی مشاهده کنید همچنین میتوانید ارتفاع مورد نظر خود را نیز انتخاب کنید.
وبسایت هواکوه: havakouh.com
-
ویندی
این برنامه به شما امکان میدهد که در فعالیت‌های ورزشی مثل چتربازی، موج سواری، کایتینگ و… میزان سرعت باد را بسنجید و بهترین زمان را برای فعالیت خود انتخاب کنید.
این اَپ هواشناسی امکاناتی مانند اطلاعات دقیق ایستگاه های آب و هوایی، فشار و رطوبت هوا و دیگر پارامترهای مهم آب و هوایی، نشان دادن جذر و مد، ردیاب طوفان، بارش برف و پوشش ابرها، میزان بارش باران، احتمال وقوع رعد و برق و میزان سرعت باد و امکانات کاربردی دیگر است که با نصب آن میتوانید به تمامی آن‌ها دسترسی داشته باشید.
این اَپ به صورت رایگان و در دو نسخه اندروید و IOS در دسترس است و می‌تواند آب و هوای منطقه تا ۱۰ روز را با سه درجه ساعت نات، بیفورت و ام پی اس به شما نمایش دهد.
وبسایت ویندی: www.windy.com
-
مونتین فورکست
این وب سایت با پوشش بیش از ۱۱۳۰۰ قله در نقاط مختلف جهان این امکان را به شما می دهد تا از شرایط جوی، فریزینگ لول، جهت و میزان باد اطلاع یابید. این سایت برای اکثر قلل پیش بینی شش روزه ارایه می دهد که یک روز از سایت های دیگر بیشتر می باشد.
در مونتین فورکست پیش بینی هوای شش روزه، وضعیت بارش، سرعت و جهت باد، ارتفاع انجماد، دمای احساسی و نقشه های آب و هوایی را می توان بررسی کرد.
وبسایت مونتین فورکست: www.mountain-forecast.com
-
اسنوفورکاست
سایت اسنوفورکست در واقع یک سایت تخصصی در زمینه وضعیت آب و هوای پیست های اسکی است. با این حال شرایط «هواشناسی قله دماوند» را می توانید در آن بررسی کنید. نسخه رایگان این وب سایت پیش بینی های شش روزه را پوشش می دهد:
همانطور که گفته شد وب سایت اسنوفورکست بر روی هواشناسی پیست های اسکی هم متمرکز است و می توان به پیش بینی آب و هوای پیست های مختلف جهان از جمله پیستهای ایران نیز دسترسی داشت.
وبسایت اسنوفورکست: www.snow-forecast.com/maps
درآخر، همیشه احتمال وقوع پدیده های طبیعی را در کوهستان بدهید و برنامه ی منظم برای صعود داشته باشید. مسیر پایین آمدن خود را بشناسید تا احتمال گیر افتادن در طوفان ها و کولاک های ناخواسته را کاهش دهید. در واقع بخشی عمده ای از صعود شما ، قرار نگرفتن در وضعیت های ناخواسته و شرایط سهمگینی مثل طوفان و شرایط جوی بد ،می باشد.
صعود به کوهستان، با تجهیزات و دانشی کامل و داشتن اطلاعات در مورد هواشناسی کوهستان و قدرت تصمیم گیری در شرایط سخت، بهترین ابزار شما برای صعود می باشند و خطرات مسیر را نیز، به شدت کاهش می دهند . علاوه بر این، بررسی و مشاهده ی مکرر وضعیت آب و هوایی رشته کوه هایی که برای صعود انتخاب کرده اید، بهترین شاخص شما برای صعود و دور ماندن از طوفان و کولاک های ناخواسته می باشد همچنین سعی کنید با مطالعه این نکات و فراگرفتن توضیحاتی مختصر در مورد ابرها ، به همراه داشتن بارومتر و رادیو و … ، امنیت خود را برای رسیدن به قله ، افزایش دهید .
منابع:
و
کتاب هواشناسی کوهستان استاد هاشم نژاد
نظرات کاربران