صعود به قله دماوند، بام ایران، تجربهای فراموشنشدنی است؛ اما زمانی که پای صعود در فصل زمستان به میان میآید، این تجربه تبدیل به یک چالش جدی و نیازمند آمادگی و تجهیزات صعود زمستانه دماوند خاص میشود. در زمستان، دماوند چهرهای خشن و بیرحم به خود میگیرد؛ دمای هوا به زیر منفی ۳۰ درجه سانتیگراد میرسد، بادهای سهمگین با سرعت بالا میوزند و خطر بهمن در دماوند، سرمازدگی و هایپوترمی جان کوهنوردان را تهدید میکند. بنابراین، انتخاب درست لوازم کوهنوردی زمستانه دماوند نه تنها برای راحتی، بلکه برای بقا ضروری است.
همین الان عضو باشگاه مشتریان شو!
این راهنمای جامع، برای کوهنوردان نیمهحرفهای تا حرفهای طراحی شده است که قصد دارند با رعایت کامل نکات ایمنی و با چک لیست صعود زمستانه دماوند کامل، این قله سرسخت را در فصل سرما فتح کنند. هدف ما ارائه یک راهنمای تجهیزات دماوند در زمستان است که نه تنها “چه چیزی” را نیاز دارید، بلکه “چرا” به آن نیاز دارید و “چگونه” بهترین آن را انتخاب و استفاده کنید، توضیح میدهد.
چرا صعود زمستانه دماوند نیازمند تجهیزات خاص است؟
کوهنوردی زمستانه در دماوند با چالشهای منحصر به فردی روبروست که آن را از صعودهای تابستانی متمایز میکند. ارتفاعات بالا و سرما شدید، بادهای برشی که احساس دما را به مراتب کمتر میکنند، و لزوم خودحمایتی کامل در شرایط اضطراری، هر کدام ضرورت انتخاب دقیق وسایل مورد نیاز دماوند در زمستان را دوچندان میکنند. یک اشتباه کوچک در انتخاب یا استفاده از تجهیزات میتواند عواقب جبرانناپذیری داشته باشد. از این رو، هر وسیله باید با دقت و بر اساس شرایط خاص صعود دماوند در زمستان انتخاب شود.
در مقاله راهنمای گام به گام صعود زمستانه دماوند به صورت جامع درباره نکات، چالش ها،مسیرها،خطرات و… در صعود زمستانی بام ایران صحبت کرده ایم.
🔵 پیشبینی دقیق هوای قلهها — هواکوه
وضعیت دقیق هوا، باد، دمای حسی، میزان برف و ارتفاع انجماد برای ۳۷۷ قله و تا ۱۵ روز آینده — فقط در هواکوه!
🌤 ورود به هواکوه
پوشاک زمستانه دماوند: لایهبندی هوشمند برای مقابله با سرما
سیستم لایهبندی در کوهنوردی زمستانه کلید حفظ دمای بدن و مقابله با نوسانات دما و تعریق است. این سیستم معمولاً شامل سه لایه اصلی است که هر کدام نقش متفاوتی ایفا میکنند:
لایه اول (Base Layer): مدیریت رطوبت و عرق
این لایه که مستقیماً با پوست شما در تماس است، وظیفه دور کردن رطوبت (عرق) از بدن را بر عهده دارد تا از خنک شدن سریع بدن جلوگیری کند. در هوای سرد، خیس ماندن لباس میتواند به سرعت منجر به هایپوترمی شود.
- اهمیت: خشک نگه داشتن بدن، حفظ گرمای اولیه.
- جنس: پشم مرینوس (Merino Wool) یا الیاف مصنوعی (Synthetic) مانند پلیپروپیلن. پشم مرینوس در دماهای پایینتر و برای استفاده طولانیمدت گزینه بهتری است زیرا بو نمیگیرد.
- نکات کاربردی: از پوشیدن لباسهای نخی به عنوان لایه اول جداً خودداری کنید، زیرا پنبه رطوبت را به خود جذب کرده و به سرعت سرد میشود. همیشه یک ست لباس زیر گرم (Base Layer) اضافه همراه داشته باشید.
لایه میانی (Mid Layer): عایقبندی و حفظ گرما
این لایه وظیفه اصلی گرم نگه داشتن شما را بر عهده دارد و هوای گرم را در خود حبس میکند.
- انواع: کاپشن یا پلار (Fleece) با ضخامتهای مختلف، یا کاپشن پر سبک.(راهنمای خرید پلار کوهنوردی)
- انتخاب بر اساس دما: برای صعود دماوند در زمستان، نیاز به یک لایه میانی با ضخامت متوسط تا زیاد دارید. پلار ۳۰۰ گرمی یا کاپشن پر با فیل پاور (Fill Power) حداقل ۷۰۰ گزینه مناسبی هستند.
- نکات کاربردی: قابلیت تنفس (Breathability) این لایه بسیار مهم است تا عرق از آن عبور کرده و به سمت لایههای بیرونی هدایت شود.
لایه سوم (Outer Layer): محافظت در برابر باد، برف و رطوبت
لایه بیرونی، سپر شما در برابر عناصر خشن طبیعی است. این لایه باید کاملاً ضد آب و ضد باد باشد، اما در عین حال قابلیت تنفس نیز داشته باشد.
- کاپشن و شلوار گورتکس (Gore-Tex): این لباسها باید کاملاً ضد آب و ضد باد باشند. مدلهای سه لایه (3-Layer) با مقاومت بالا در برابر سایش و پارگی برای صعود دماوند در زمستان ایدهآل هستند. زیپهای تهویه زیر بغل و روی رانها (Pit Zips, Thigh Zips) بسیار کاربردیاند.
- کاپشن پر سنگین (Down Parka): برای زمانهای استراحت، کمپزدن یا مواجهه با سرمای شدید، یک کاپشن پر سنگین با فیل پاور بالا (حداقل ۷۵۰-۸۰۰) و قابلیت پک شدن (Packable) ضروری است. این کاپشن را معمولاً روی تمامی لایهها میپوشند.
- اشتباه رایج: بسیاری فکر میکنند فقط لایه بیرونی باید گرم باشد. این یک اشتباه بزرگ است؛ سیستم لایهبندی هماهنگ، شما را گرم نگه میدارد. همیشه کیفیت را فدای قیمت نکنید.
دستکش و کلاه: محافظت از اندامهای انتهایی
سر و دستها بخشهای حیاتی بدن هستند که بیشترین اتلاف گرما را دارند و مستعد سرمازدگی میباشند.
- کلاه گرم: کلاه پشمی یا پلار که گوشها و پیشانی را بپوشاند. یک کلاه بافتی ضخیم و یک کلاه بادشکن (Windstopper) برای لایهبندی سر توصیه میشود.
- دستکشها: نیاز به سیستم سهلایه دستکش دارید:
- دستکش نازک (Liner Gloves): برای کار با ابزار یا استفاده از دوربین، بدون از دست دادن گرمای زیاد.
- دستکش میانی (Fleece/Softshell Gloves): برای اکثر فعالیتها در هوای سرد.
- دستکش پر یا میت (Down Mittens/Overmitts): برای سرمای شدید، بادهای برشی و مواقع اضطراری. میتها گرمای بیشتری نسبت به دستکشهای پنج انگشتی حفظ میکنند.
- نکات کاربردی: همیشه حداقل یک جفت دستکش یدک خشک همراه داشته باشید.
مایل هستید یک مقاله جامع در مورد کوهنوردی در زمستان بخوانید؟ در مجله بریم کوه یک مقاله با همین موضوع در نظر گرفتیم.
جوراب: جلوگیری از تاول و سرمازدگی
جورابها نقش مهمی در سلامت پاها دارند.
- جنس: پشم مرینوس یا الیاف مصنوعی ضخیم.
- تعداد: دو تا سه جفت جوراب ضخیم و گرم. یک جفت جوراب نازکتر به عنوان لایه اول (Liner Socks) میتواند اصطکاک و تاول را کاهش دهد.
- نکات کاربردی: قبل از هر صعود، جورابها را تست کنید تا مطمئن شوید که تاول نمیزنید. تعویض جوراب خیس با خشک در طول صعود یا در کمپ، میتواند از سرمازدگی جلوگیری کند.
کفش کوهنوردی مناسب برای صعود زمستانه بام ایران
کفشهای مناسب برای صعود دماوند در زمستان باید عایق، ضد آب و دارای قابلیت اتصال به کرامپون های مناسب برای دماوند در فصل زمستان باشند.
کفش دوپوش (Double Boots)
این کفشها بهترین گزینه برای کوهنوردی زمستانه در دماوند هستند.
- اهمیت: از دو قسمت تشکیل شدهاند: یک بوت داخلی (Liner) قابل جدا شدن و یک پوسته بیرونی (Shell). بوت داخلی را میتوان در کیسه خواب قرار داد تا در طول شب خشک بماند.
- ویژگیها: عایقبندی فوقالعاده، مقاومت بالا در برابر سرما، ضد آب بودن کامل.
- مزایا: حفظ گرما در سرمای شدید، امکان خشک کردن بوت داخلی، سازگاری کامل با کرامپونهای اتوماتیک.
- نکات مهم: قبل از صعود حتماً کفش را به مدت کافی در برنامه های تمرینی بپوشید تا به آن عادت کنید و از بروز تاول جلوگیری شود.
گتر (Gaiters)
- اهمیت: محافظت از ورود برف به داخل کفش و جلوگیری از خیس شدن پاچه شلوار.
- نحوه انتخاب: گترهای بلند و مقاوم در برابر سایش با قابلیت ضد آب و تنفسپذیری بالا.
ابزار فنی و ایمنی برای صعود زمستانه دماوند
در شرایط یخ و برف دماوند، ابزار فنی ایمنی شما را تضمین میکنند.
کرامپون (Crampons)
- انواع: برای دماوند در زمستان، کرامپونهای اتوماتیک (Automatic) یا نیمهاتوماتیک (Semi-Automatic) با ۱۴ شاخه فولادی برای کفشهای دوپوش یا تکپوش سنگین مناسبترین هستند.
- نحوه انتخاب: مطمئن شوید که کرامپون کاملاً با کفش شما سازگار است و محکم روی آن قرار میگیرد.
- نکات استفاده: قبل از صعود تمرین استفاده از کرامپون را داشته باشید. از کرامپون گارد (Crampon Guard) برای محافظت از نوک تیز کرامپون در کوله استفاده کنید.
کلنگ کوهنوردی (Ice Axe)
- اهمیت: ابزاری حیاتی برای حفظ تعادل، صعود روی شیبهای برفی و یخی و مهمتر از همه، خودحمایتی (Self-Arrest) در صورت سقوط.
- طول: بسته به قد کوهنورد و شیب مسیر، طول ۶۰-۷۰ سانتیمتر معمولاً مناسب است.
- نکات حمل: کلنگ را در دسترس خود و با بند حمایت به مچ دست متصل کنید.
هارنس، طناب، ابزار فرود و صعود
- اهمیت: برای عبور از نقاط فنی، حمایت از همطناب یا فرود اضطراری.
- انتخاب: هارنس سبک و راحت که روی لباسهای زمستانی نیز به راحتی قابل پوشیدن باشد. یک طناب ۸-۹ میلیمتری با طول مناسب (مثلاً ۶۰ متر) و ابزارهای فرود و صعود اصلی (مانند رورسی، یومار، گریگری) باید همراه باشد.
- کلاه کاسک: محافظت از سر در برابر سقوط سنگ، یخ یا ضربه. در هر صعود زمستانه ضروری است.
|تجهیزات زمستانی کوهنوردی عنوان یک مقاله ی مجله بریم کوه هست که ما در اون همه نکات مربوط به تجهیزات ضروری در فصل سرما رو به صورت عمومی توضیح دادیم.|
سیستمهای حمایت و امداد
- تسمه، کارابین، ابزار شونده (چکش یخ، پیچ یخ): برای ایجاد کارگاه و سیستمهای حمایت در مسیرهای یخی یا برفی.
- نکات ایمنی: مهارت استفاده از این ابزارها را باید قبل از صعود کاملاً کسب کرده باشید و با نکات ایمنی دماوند در زمستان آشنا باشید.
وسایل شبمانی در کوهستان(ویژه صعود زمستانه بام ایران)
شبمانی و کمپینگ زمستانی در دماوند، آزمونی واقعی برای توانایی پیش بینی یک تیم کوهنوردی است.
چادر کوهنوردی زمستانه (چهار فصل/پنج فصل)
- اهمیت: تنها پناهگاه شما در برابر بادهای سهمگین و سرمای کشنده.
- ویژگیها: باید از نوع چهار فصل یا پنج فصل باشد، با مقاومت بالا در برابر باد، تهویه مناسب برای جلوگیری از تراکم رطوبت و فضای داخلی کافی. جنس پارچه باید مقاوم و در برابر برف و باد نفوذ ناپذیر باشد.
- نحوه برپایی در باد شدید: تمرین برپایی چادر در شرایط سخت قبل از صعود، ضروری است. از سنگ یا کیسههای برف برای محکم کردن بیشتر چادر استفاده کنید.
کیسه خواب زمستانه
- دمای کامفورت (Comfort Temperature): مهمترین معیار انتخاب. برای دماوند در زمستان، کیسه خوابی با دمای کامفورت حداقل منفی ۱۵ تا منفی ۲۰ درجه سانتیگراد یا کمتر (بسته به تحمل شخصی و ارتفاع) توصیه میشود.
- جنس: پر (Down) به دلیل سبکی و عایقبندی عالی، انتخاب اول است. اما در صورت خیس شدن کارایی خود را از دست میدهد. کیسه خوابهای الیاف (Synthetic) در صورت خیس شدن تا حدودی عایق میمانند، اما سنگینتر و حجیمترند.
- نکات نگهداری: کیسه خواب پر را در کیسه ضد آب (Dry Bag) نگهداری کنید. هرگز کیسه خواب خیس را داخل کوله نگذارید.
زیرانداز کیسه خواب (Sleeping Pad)
- اهمیت: عایقبندی شما از زمین سرد و یخزده. بدون زیرانداز، کیسه خواب حتی با بهترین کیفیت هم نمیتواند شما را گرم نگه دارد.
- نوع: زیراندازهای بادی با R-Value بالا (حداقل ۵ یا بیشتر) یا ترکیب زیرانداز فومی و بادی برای عایقبندی بیشتر.
تجهیزات ضروری ناوبری، ارتباطی و شرایط اضطراری؛ ویژه صعود دماوند در زمستان
در شرایط دید کم و مه، این ابزارها میتوانند زندگیبخش باشند.
جیپیاس و ساعت مچی جیپیاسدار
- اهمیت: برای مسیریابی دقیق، ثبت مسیر و بازگشت ایمن در هوای بد. نقشه مسیرهای صعود دماوند در زمستان را از قبل در دستگاه خود بارگذاری کنید.
- نقشه کاغذی و قطبنما: همیشه یک نقشه کاغذی لمینیت شده و یک قطبنمای باکیفیت به عنوان پشتیبان (Backup) همراه داشته باشید.
بیسیم یا تلفن ماهوارهای
- اهمیت: برای ارتباط اضطراری با تیم پشتیبانی یا سایر کوهنوردان. پوشش تلفن همراه در اکثر نقاط دماوند در زمستان محدود است.
هدلایت (چراغ پیشانی)
- قدرت نور: حداقل ۲۰۰-۳۰۰ لومن برای دید کافی در شب.
- باتری یدک: حتماً باتریهای لیتیومی که در سرما عملکرد بهتری دارند، همراه داشته باشید. باتریها را در جای گرم (مثلاً داخل کیسه خواب) نگه دارید.
کیت کمکهای اولیه
- اقلام ضروری: باند و گاز استریل، چسب زخم، ضدعفونیکننده، داروهای مسکن، داروهای ضد التهاب، داروهای شخصی، پماد سوختگی، پماد تاول، پودر الکترولیت، سوت، پتوی نجات.
- نکات مهم: هر کوهنورد باید یک کیت کمکهای اولیه شخصی داشته باشد و با نحوه استفاده از محتویات آن آشنا باشد.
کیسه بیواک / پتوی نجات
- اهمیت: برای محافظت اضطراری در برابر سرما و باد در صورت گیر افتادن یا شبمانی ناخواسته.
لوازم تغذیه و آبرسانی برای صعود زمستانی دماوند
بدن در سرما انرژی بیشتری مصرف میکند. تغذیه و آبرسانی مناسب برای جلوگیری از ضعف و هایپوترمی حیاتی است.
آب و سیستم آبرسانی
- اهمیت: حفظ آب بدن. در هوای سرد، ممکن است کمتر احساس تشنگی کنید، اما بدن همچنان به آب نیاز دارد.
- جلوگیری از یخزدگی کملبک: شلنگ کملبک را با روکش عایق بپوشانید و پس از هر بار نوشیدن، آب را از شلنگ خارج کنید. فلاسکهای دوجداره (ترموس) برای نگهداری آب گرم یا چای بسیار مناسب هستند.
- نکات کاربردی: همراه داشتن فلاسک چای یا مایعات گرم میتواند به گرم نگه داشتن بدن کمک کند.
غذاهای پرکالری و انرژیزا
- شکلات، آجیل، میوههای خشک، نان و پنیر، غذاهای خشک کوهنوردی: غذاهایی با چربی و کربوهیدرات بالا که انرژی لازم برای فعالیت در سرما را فراهم کنند.
- فلاسک غذایی (Food Flask): برای نگهداری غذای گرم و آماده خوردن (مانند سوپ غلیظ یا خوراک گرم).
اجاق گاز و سوخت
- انتخاب مناسب: اجاقهای گازی با سوخت ایزوبوتان-پروپان در ارتفاعات بالا و دماهای پایین عملکرد بهتری دارند. حتماً کپسول گاز یدک همراه داشته باشید.
- نکات ایمنی: در فضای بسته چادر از اجاق استفاده نکنید مگر اینکه تهویه مناسب وجود داشته باشد.
متفرقه و ضروریات دیگر برای دماوند در زمستان
عینک آفتابی کوهنوردی با UV بالا و عینک طوفان (Goggles)
- اهمیت: محافظت از چشمها در برابر اشعه UV شدید خورشید (که با بازتاب از برف تشدید میشود) و همچنین باد و برف.
کرم ضد آفتاب و بالم لب (با SPF بالا)
- اهمیت: جلوگیری از آفتابسوختگی و خشکی پوست و لبها در برابر آفتاب و باد.
کیف و کوله پشتی
- حجم مناسب: برای تجهیزات صعود زمستانه دماوند به کولهپشتی با حجم حداقل ۶۵ تا ۸۰ لیتر نیاز دارید.
- ضد آب بودن: کوله باید کاملاً ضد آب باشد یا از کاور باران مقاوم استفاده کنید.
- نکات کاربردی: تمرین بستهبندی کوله پشتی را داشته باشید تا لوازم ضروری در دسترس باشند و وزن به درستی توزیع شود.
چاقو چندکاره، کیسه زباله، شارژر پرتابل (پاوربانک) و باتری یدک
- این اقلام کوچک اما حیاتی، میتوانند در موقعیتهای مختلف بسیار کارآمد باشند. باتریهای یدک را در جیب داخلی لباس یا کیسه خواب نگه دارید تا از یخزدگی آنها جلوگیری شود.
چکلیست نهایی تجهیزات صعود زمستانه دماوند
این چکلیست نهایی، خلاصهای از وسایل مورد نیاز دماوند در زمستان است که میتوانید آن را به عنوان یک چک لیست صعود زمستانه دماوند قابل چاپ نیز استفاده کنید:
نتیجهگیری
صعود دماوند در زمستان یک تجربه بینظیر و به یادماندنی است، اما تنها با آمادگی کامل و تجهیزات صعود زمستانه دماوند مناسب میتوان آن را به سلامت به پایان رساند. هر قلم از این لوازم کوهنوردی زمستانه دماوند نقش حیاتی در حفظ سلامتی و ایمنی شما ایفا میکند. قبل از هر صعود، از صحت و سلامت تمامی تجهیزات خود اطمینان حاصل کنید، مهارتهای لازم برای استفاده از آنها را تمرین کرده و با خطرات صعود زمستانه دماوند کاملاً آشنا شوید. به یاد داشته باشید که کوهستان همیشه در جای خود باقی است؛ ابتدا ایمنی، سپس صعود!
سوالات متداول (FAQ)
مهمترین تفاوت تجهیزات زمستانه دماوند با صعودهای تابستانی چیست؟
مهمترین تفاوت در عایقبندی و مقاومت در برابر سرما، باد، برف و یخبندان است. تجهیزات زمستانه باید قادر به تحمل دماهای بسیار پایین (زیر منفی ۳۰ درجه سانتیگراد)، بادهای شدید و رطوبت بالا باشند. این تفاوت شامل لباسهای با سیستم لایهبندی قویتر، کفشهای دوپوش، کیسه خواب با دمای کامفورت پایینتر و ابزار فنی مانند کرامپون و کلنگ یخ است که در تابستان کمتر مورد نیازند.
چه نوع کفشی برای صعود زمستانه دماوند مناسبتر است؟ دوپوش یا تکپوش و چرا؟
برای صعود زمستانه دماوند، کفشهای دوپوش (Double Boots) بهترین و ایمنترین گزینه هستند. این کفشها از یک بوت داخلی قابل جدا شدن و یک پوسته بیرونی تشکیل شدهاند که عایقبندی حرارتی فوقالعادهای را در برابر سرمای شدید فراهم میکنند و خطر سرمازدگی را به شدت کاهش میدهند. بوت داخلی قابل جدا شدن نیز امکان خشک کردن آن را در شب، داخل کیسه خواب، فراهم میکند. کفشهای تکپوش سنگین نیز میتوانند استفاده شوند، اما عایقبندی کمتری دارند و برای سرمای شدید دماوند کمتر توصیه میشوند.
آیا استفاده از چادر چهار فصل یا پنج فصل برای شبمانی در زمستان دماوند ضروری است؟
بله، استفاده از چادر چهار فصل یا پنج فصل برای شبمانی در زمستان دماوند کاملاً ضروری است. این چادرها به طور خاص برای مقاومت در برابر بادهای شدید، بارش برف سنگین و دماهای بسیار پایین طراحی شدهاند. ساختار محکمتر، تیرکهای بیشتر و پارچههای مقاومتر آنها امنیت شما را در شرایط طوفانی دماوند تضمین میکند. چادرهای سه فصل به هیچ وجه برای این شرایط مناسب نیستند و میتوانند به خطر جانی منجر شوند.
چه اقلامی در کیت کمکهای اولیه برای صعود زمستانه دماوند باید حتماً گنجانده شود؟
کیت کمکهای اولیه برای صعود زمستانه دماوند باید شامل باند و گاز استریل، چسب زخم در اندازههای مختلف، ضدعفونیکننده، داروهای مسکن قوی، داروهای ضد التهاب، داروهای شخصی (در صورت لزوم)، پماد سوختگی، پماد و چسب تاول، پودر الکترولیت (برای جبران املاح بدن)، سوت و پتوی نجات باشد. همچنین، شناخت نحوه استفاده از این اقلام و آموزش کمکهای اولیه حیاتی است.
چگونه میتوان از یخزدگی آب و سیستم آبرسانی (کملبک) در دماوند زمستانه جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از یخزدگی آب و کملبک، چندین راهکار وجود دارد:
۱. فلاسک دوجداره: از فلاسکهای استیل دوجداره برای نگهداری آب گرم یا چای استفاده کنید.
۲. عایقبندی کملبک: شلنگ کملبک را با روکش عایق بپوشانید.
۳. خالی کردن شلنگ: پس از هر بار نوشیدن، آب را از شلنگ کملبک به سمت مخزن فشار دهید تا آب داخل شلنگ یخ نزند.
۴. گرم نگه داشتن: کملبک را در نزدیکی بدن یا داخل کاپشن قرار دهید.
۵. ذخیره در کیسه خواب: در شب، بطریهای آب را در کیسه خواب خود نگه دارید.
چه دمای کامفورتی برای کیسه خواب صعود زمستانه دماوند توصیه میشود؟
برای صعود زمستانه دماوند، کیسه خوابی با دمای کامفورت (Comfort Temperature) حداقل منفی ۱۵ تا منفی ۲۰ درجه سانتیگراد یا کمتر توصیه میشود. دمای کامفورت نشاندهنده پایینترین دمایی است که یک فرد “متوسط” میتواند در آن به راحتی بخوابد. با توجه به سرمای شدید و بادهای برشی در ارتفاعات دماوند، انتخاب کیسه خوابی با حاشیه ایمنی بیشتر (یعنی دمای کامفورت پایینتر) بسیار عاقلانه است.
نظرات کاربران