برای تمام افرادی که در کشور عزیزمان به سفر و گردشگری به عنوان موضوعی جدی فکر می کنند، آشنایی با مفاهیم صنعت گردشگری اهمیت دارد. در این مطلب شما را با مفاهیم مطرح شده در صنعت گردشگری همانند گردشگری طبیعت و اکوتوریسم آشنا می نماییم. در این مطلب، مفاهیمی که بیشتر به محیط طبیعی و حیات وحش مربوط بوده را برای شما باز می کنیم و از پرداختن به مباحثی از جمله گردشگری فرهنگی، تجاری یا پزشکی دست می کشیم. اگر شما هم به دنبال اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما همراه شوید.
گردشگری طبیعت و اکوتوریسم چیست؟
مفاهیم صنعت گردشگری در مورد طبیعت با مسافرت، ارتباط نزدیکی دارد. از زمان آغاز تمدن بشری، این موضوع پدیده ای انسانی بوده است. گردشگری در طبیعت، عاملی حساس در زنده ماندن انسان، کشف طبیعت و شناخت ناشناخته هاست. در اوایل دوران زندگی بشر، انسان ها به عنوان قبایل ابتدایی در جستجوی شکار و غذا به مسافرت رفتند. بعدها، با توسعه فعالیت های کشاورزی و یک جانشینی، مکان ها و پایگاهی ایجاد شد که خود مقصدی برای مسافران گردید. سپس جنبش انقلاب صنعتی باعث شد تا مقصد های مختلفی را برای سفر و گردشگری مطرح کنند. پس از آن شیوه مسافرت تغییر پیدا کرد و آسان تر و ایمن تر شد.
انواع مختلف گردشگری
گردشگری و خدمات این صنعت را برای کسانی که قصد تحصیل در این زمینه و یا کار در این زمینه دارند تعریف می نماییم. صنعت گردشگری، نوعی صنعت خدماتی است که ترکیبی از بخش های اقتصادی مختلف است که به ارائه خدماتی هم چون مسکن و اقامت، غذا، نوشیدنی، حمل و نقل و خدمات تفریحی می پدازد و با صنعت توزیع و خدمات فروش اجناس و خدمات همکاری می کند. صنعت گردشگری در کنار اصطلاحاتی همانند بهره وری، درآمدزایی و اشتغال، رشد اقتصادی، توسعه اجتماعی، و غیره استفاده می شود. اما هیچ کالایی مانند دیگر تولیدات صنعتی تولید نمی کند که بتوانید آن را خریده و با خود به خانه تان منتقل کنید.
از این رو، گردشگری یک صنعت مهمان نوازی و یک پل بین مردم مختلف دنیاست. صنعت گردشگری بیشترین استفاده را از مردم به نسبت دیگر صنایع دارد و سهم ارزشمندی را در اقتصاد جهان از آن خود کرده است.
مفاهیم مختلف در صنعت گردشگری
اکوتوریسم (Eco-tourism): صنعت گردشگری که تاثیر مینیمالیستی و کمی بر محیط طبیعی شکننده داشته باشد و بر فراهم نمودن طبیعتی بر پایه تجربیات گوناگون تمرکز استوار است.
گردشگری اخلاقی (Ethical Tourism): از دیگر مفاهیم صنعت گردشگری است. مفهوم گردشگری در یک مقصد مشخص که به مسائل اخلاقی می پردازد و برایش اهمیت دارد. برای مثال بی عدالتی اجتماعی، حقوق بشر، رفاه حیوانات و یا محیط زیست از جمله نقاط توجه گردشگری اخلاقی است.
گردشگری محیط زیست (Environmental tourism): گردشگری که در محیط های طبیعی اتفاق می افتد و تاکید بر فهمیدن و حفظ محیط طبیعی دارد.
ژئوتوریسم (Geotourism): مفهوم دیگری در بین مفاهیم صنعت گردشگری و توریسم است که ویژگی جغرافیایی یک مکان را مد نظر دارد. از محیط طبیعی گرفته تا میراث تاریخی، زیبایی شناسی، فرهنگ و رفاه ساکنان آن را هم در بر می گیرد. (بر پایه تعریف مجله نشنال جئوگرافیک)
گردشگری طبیعت (Nature Tourism): سفر مسئولانه به مناطق طبیعی، که محیط زیست را حفظ می کند و رفاه مردم محلی را بهبود می بخشد. (منبع: پارک تگزاس و حیات وحش)
مقاله پیشنهادی : ۱۰ راهکار برای اینکه با محیط زیست خود، مهربان تر باشید !
گردشگری مبتنی بر طبیعت (Nature-based tourism): اصطلاح گسترده ای که تمام تجارب مفاهیم صنعت گردشگری را در محیط های وحشی و طبیعی در بر می گیرد. گردشگری مبتنی بر طبیعت شامل تمام اشکال گردشگری است که از محیط های طبیعی نسبتا دست نخورده با جاذبه های مختلف و محیط های اولیه، تشکیل شده است. این مفهوم از صنعت گردشگری می تواند شامل فعالیت های فکری، هیجانی و غیرمخربی باشد که به نوبه خود می تواند شامل اکوتوریسم و گردشگری حفاظتی (conservation tourism) نیز بشود.
گردشگری فقر زدا (Pro-poor Tourism): گردشگری که نتیجه آن افزایش سود خالص برای مردم فقیر در یک مقصد گردشگری است.
گردشگری مسئولانه (Responsible Tourism): گردشگری که منافع جوامع محلی را به حداکثر ظرفیت آن برساند؛ عوام منفی اجتماعی یا محیطی را به حداقل برساند و به مردم محلی کمک کند تا فرهنگ های شکننده و زیستگاه ها و گونه ها را حفظ نمایند.
گردشگری پایدار (Sustainable Tourism): گردشگری که تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی کامل و جامعی برای زمان حال و آینده خود به همراه داشته باشد. به نیازهای بازدیدکنندگان، صنعت های مختلف، محیط زیست و جوامع میزبان نیز رسیدگی می کند. البته کسانی که در رشته گردشگری و جهانگردی تحصیل می کنند، در منابع مختلف تعریف متفاوتی را برای این نوع مفهوم صنعت گردشگری پیدا خواهند کرد. هر چند که مجموع مفاهیم هر یک از این تعاریف، یکسان است.
گردشگری حیات وحش (Wildlife tourism): از دیگر مفاهیم صنعت گردشگری است که ارتباط نزدیکی با حیات وحش و طبیعت را فراهم می کند.
اصول اکوتوریسم
اکوتوریسم در مورد ادغام حفاظت، جوامع مختلف و سفرهای پایدار است. این مفهوم در بین مفاهیم صنعت گردشگری بدان معنی است که افرادی که در فعالیت های اکوتوریسمی شرکت می کنند، باید اصول اکوتوریستی زیر را بپذیرند و رعایت کنند:
- به حداقل رساندن اثرات فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی در محیطی که به آن وارد می شوند.
- ایجاد آگاهی و احترام نسبت به محیط زیست و فرهنگ منطقه مورد نظر.
- ارائه تجربیات مثبت برای هر دو طرف بازدید کننده و میزبان.
- ایجاد کننده مزایای مالی مستقیم برای حفاظت آن منطقه.
- تولید مزایای مالی هم برای مردم محلی و هم برای صنایع کوچک و تولید کنندگان خصوصی.
- تجربیات به یاد ماندنی را برای بازدیدکنندگان به وجود می آورد. در نتیجه به افزایش حساسیت افراد نسبت به محیط زیست اطرافشان، فرهنگ مورد بازدید و اجتماع میزبان، کمک می کند.
- طراحی، ساخت و بهره برداری از تأسیساتی که کمترین اثر را در محیط به جای بگذارد.
- حقوق و اعتقادات معنوی مردم بومی در جامعه بازدید شونده را به رسمیت بشناسد و با همکاری آن ها برای ایجاد توانمندسازی افراد کار کند.
تفاوت میان اکوتوریسم و گردشگری طبیعت، گردشگری پایدار و گردشگری مسئولانه
اکوتوریسم یکی از مفاهیم صنعت گردشگری این گونه تعریف می شود: “سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که محیط زیست را حفظ می کند و زندگی مردم محلی را بهبود می بخشد”. در حالی که “گردشگری طبیعت” به سادگی سفر به مناطق طبیعی را توصیف می کند. اکوتوریسم نوعی از گردشگری مبتنی بر طبیعت است که از جوامع محلی و مقصد های زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی بهره مند می شود. اکوتوریسم نشان دهنده مجموعه ای از اصول و قوانین است که در جوامع مختلف جهانی موفقیت آمیز بوده و توسط صنایع گسترده و پژوهش های علمی پشتیبانی می شود. اکوتوریسم، زمانی که بر اساس این اصول، به درستی اجرا می شود ، مزایای توسعه گردشگری اجتماعی و محیط زیستی را نشان می دهد.
همانند اصطلاح اکوتوریسم، کلماتی مانند گردشگری پایدار و گردشگری مسئولانه در بین مفاهیم صنعت گردشگری و در مفهوم توسعه پایدار با کلمه “پیشرفت” هم ریشه اند. با این حال پیشرفت با معنی “به نیازهای حال حاضر رسیدگی شود، بدون اینکه به توانایی و نیازهای نسل های آینده فکر شود” (کمیسیون برونتلند، ۱۹۸۷) استفاده می شود. با توجه به این مفهوم، گردشگری پایدار در سال ۱۹۹۲ با مفهوم زیر در دستور کار قرار گرفت: “نیازهای گردشگران حاضر و مناطق میزبان را در حین حفاظت و افزایش فرصت ها برای آیندگان تعیین می کند”.
تعریف مفهومی که در UNWTO برای گردشگری پایدار ارائه شده
در بین تمام مفاهیم صنعت گردشگری که بیان شد، رهنمودهایی که برای توسعه گردشگری پایدار و شیوه های مدیریتی آن ارائه می شود، قابل تعمیم به همه ی انواع گردشگری در همه نقاط جهان است. اصول گردشگری پایدار به جنبه های زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسعه صنعت گردشگری اشاره دارد و باید تعادل مناسبی بین این سه شاخه برای تضمین ثبات دراز مدت آن ایجاد کرد.
بنابراین گردشگری پایدار، باید تمام کارهای زیر را در بر بگیرد:
- استفاده بهینه از منابع زیست محیطی که یک عنصر کلیدی در توسعه گردشگری است. همچنین باید به حفظ فرآیندهای مهم زیست محیطی یک منطقه و کمک به حفظ میراث طبیعی و تنوع زیستی آن محیط زیست کوشید.
- احترام به فرهنگ و روابط اجتماعی جوامع میزبان را باید جدی گرفت. جامعه میزبان باید میراث فرهنگی منطقه و زندگی بومی خود را حفظ کند و ارزش های سنتی را نگاه دارد. همچنین به درک متقابل و بالا بردن ظرفیت بین فرهنگ های مختلف کمک نماید.
- اطمینان از صرفه اقتصادی طولانی مدت، ارائه مزایای اجتماعی و اقتصادی را برای تمام سهامداران، توزیع مساوی اقتصادی بین جوامع مختلف، از قبیل اشتغال پایدار و فرصت های کسب درآمد و خدمات اجتماعی بهتر برای تمام جوامع میزبان و افراد موجود در آن و به طبع این موضوع کمک به کاهش فقر.
- توسعه گردشگری پایدار نیاز به مشارکت آگاهانه همه کسانی دارد که در این وسط سود می برند و با آن مرتبط هستند. همچنین نیاز به رهبری قوی سیاسی برای تأمین مشارکت گسترده و ایجاد نظم عمومی دارد. دستیابی به نمود مفهوم گردشگری پایدار یک فرآیند مداوم است و نیاز به نظارت مستمر بر روی اثرات آن دارد. هر زمان که لازم باشد، باید سریع اقدامات پیشگیرانه و یا اصلاحی لازم برای تغییر روند کار آن انجام گیرد.
- در بین مفاهیم صنعت گردشگری که داریم، گردشگری پایدار باید سطح بالایی از رضایت گردشگران را هم حفظ کند. تجربیات معنادار و به یاد ماندنی را برای گردشگران فراهم آورد. آگاهی بیشتری به گردشگران، در مورد مسائل انرژی و زندگی پایدار بدهد و ترویج شیوه های گردشگری پایدار را در میان آن ها فراهم سازد
منبع : www.eligasht.com
