آسیب استخوان در کوهنوردی مشکلی بزرگ و بسیار حساس است. در شهر تا نزدیک ترین بیمارستان در نهایت ترافیک، مصدوم با حداکثر ۳۰ دقیقه تحت درمان های اولیه شکستگی یا در رفتگی ها قرار می گیرد اما در کوهستان شما با این نعمت روبرو نیستید. شرایط مصدوم و موقعیت بسیار پیچیده امدادی و فاصله واکنش تیم های امدادی بسیار زمان بر و مشکل تر است. پس باید خودمان بدانیم چه اقداماتی ضروری می باشد. واقعا اگر شکستگی استخوان اتفاق افتاد اولین اقدام ما چه باید باشد؟ بیایم با هم بیاموزیم که در این مواقع چه باید کرد .
استخوان های بدن و آسیب استخوان در کوه
در هنگام تولد، شما حدود ۳۵۰ استخوان دارید، اما با توقف رشد، تعداد استخوان های شما به کمی بیش تر از ۲۰۰ می رسد! پس بقیه ی استخوان ها کجا می روند؟ نترسید! نه بیرون می افتند و نه ناپدید می شوند. بلکه، هر قدر بزرگ تر می شوید، بعضی از استخوان های کوچک تر به هم وصل می شوند و استخوان های بزرگ تری تشکیل می دهند .
بیشتر سوانح مربوط به شکستن استخوان در کوهنوردی به دلیل سقوط ها، بخصوص در فرود کوهنوردان است. در حالت سقوط به دلیل میزان گرانش بر حسب ارتفاع، زاویه برخورد، سطح برخورد و محل برخورد میزان شکستگی ها تفاوت خواهد نمود
شکستگی استخوان های پنجه پا یا دست ها ممکن است کشنده به نظر نیاید اما به دلیل شرایطی که برای فرد یا گروه ایجاد می کند بسیار خطرناک می باشد، مثلا در شرایط سرما میزان این خطر چند برابر خواهد شد چون با توجه به عدم فرد در جابجایی احتمال سرمازدگی و هیپوترمی بسیار زیاد است. معمولا در کوهنوردی آسیب استخوان و در رفتگی ها بر اثر سقوط سنگ، یخ، بهمن یا هر جسمی بر روی کوهنورد یا سقوط و افتادن او ایجاد می شود و ممکن است باعث شکستگی شده و باید به سرعت رسیدگی شود. معمولا آسیب استخوان را به ۲ بخش باز و بسته تقسیم بندی می کنند که شکستگی های باز متاسفانه میزان آسیب را بیشتر می کند و نیازمند سرعت بالای تیم امدادی می باشد.
دسته بندی امدادی برای آسیب استخوان
اگر همنورد ما دچار حادثه ای شد که در پی آن حادثه مشکوک به شکستگی یا هر پیش آمد دیگری شدیم بهترین محل، شروع امدادی در همان محل است. بعنی به هیچ وجه مصدوم را تا روشن شدن وضعیتش تکان ندهید مگر اینکه احتمال حادثه بدتری را بدهیم که در کوه می تواند احتمال ریزش بهمن باشد. پس اگر درصد احتمالات محیطی کم بود باید عملیات امداد و نجات را از همان محل شروع کنیم.
۱- با حفظ خونسردی، صحنه حادثه را ارزیابی و درخواست کمک می‌کنید.
۲- وضعیت تنفسی و هوشیاری مصدوم را کنترل کنید.
۳- تمامی زخم‌های باز را با گاز استریل بپوشانید و خونریزی را کنترل کنید.
۴- اگر آسیب یا علامت واضحی وجود ندارد، ولی مصدوم از درد شکایت دارد، همیشه مبنا را بر وجود شدیدترین آسیب اسکلتی یعنی شکستگی بگذارید و اقدامات لازم را انجام دهید.
۵- از اقدام برای جا انداختن موارد شکستگی یا در رفتگی به شدت پرهیز کنید . به علاوه اگر سر استخوان شکسته از زخم بیرون زده است، سعی در فرو بردن آن به درون زخم نداشته باشید. بلکه آن را با روش مناسب، پانسمان و بانداژ کنید و سپس عضو صدمه دیده را با روش صحیح آتل‌بندی و بی حرکت کنید.
مقاله پیشنهادی : کیف کمکهای اولیه و ضرورت آن
معاینه دستگاه اسکلتی
علائم و نشانه‌های آسیب به دستگاه اسکلتی
۱- درد در محل آسیب
۲- زخم باز یا بسته
۳- تورم شدید
۴- تغییر شکل عضو صدمه دیده
۵- دردناک بودن محل آسیب هنگام لمس (حساسیت به لمس)
۶- عدم توانایی یا عدم تمایل بیمار به حرکت دادن عضو
توجه: دربرخی موارد شکستگی که شدت ضربه باعث جدا شدن دو قطعه استخوان از یکدیگر می‌گردد، ممکن است علامت دیگری نیز علاوه بر علائم یاد شده وجود داشته باشد که این علامت شنیدن صدای سائیده شدن دو انتهای شکسته‌ی استخوان به یکدیگر یا احساس این حالت توسط خود است. این علامت به هنگام حرکت دادن عضو صدمه دیده توسط خود مصدوم یا دیگران ایجاد می‌شود و به طور معمول با درد بسیار شدیدی نیز همراه است. اما به هیچ وجه نباید از حرکت دادن عضو آسیب دیده و ایجاد چنین صدایی برای تأیید وجود شکستگی استفاده کرد. در این حالت احتمال صدمه به عروق، اعصاب، ماهیچه و دیگر بافت‌های اطراف استخوان شکسته بسیار زیاد می‌باشد و به همین علت باید عضو صدمه دیده را در اسرع وقت آتل‌بندی و بی‌حرکت کرد.
معاینه اندام آسیب دیده:
امدادگر ابتدا باید اندام را به طور کامل مشاهده و بررسی و شکل آن را با اندام طرف مقابل مقایسه کند. برای این کار ابتدا لباس‌های روی اندام را از محل درز لباس باز یا قیچی کنید و سپس آن‌ها را از روی اندام صدمه دیده کنار بزنید. به هیچ وجه سعی در خارج کردن یا در آوردن لباس مصدوم به روش معمول را نداشته باشید. زیرا ممکن است باعث تشدید صدمه به مصدوم شود.
در مشاهده به دنبال علائم و نشانه‌های زیر بگردید:
۱- زخم باز ۲- زخم بسته یا کبودی ۳- تغییر شکل ۴- تورم
وجود هر کدام از این علائم را به‌عنوان آسیب قلمداد کنید و کمکهای اولیه مناسب را انجام دهید. برای معاینه‌ی سایر قسمت‌های مشکوک، اندام را از بالا تا پایین به صورت حلقوی و یا دو دست به ملایمت فشار دهید. احساس هرگونه درد به هنگام لمس، راهنمای مهمی جهت شک به امکان وجود آسیب است.
در مورد حس اندام از بیمار سئوال کنید. آیا احساس مورمور شدن یا کرختی دارد؟ این علائم می‌تواند نشانه آسیب یا عصب خون‌رسانی اندام باشد. اگر در نهایت هیچ کدام از علائم یاد شده مشاهده نشد، از بیمار بخواهید تا اندام را به آرامی و با احتیاط حرکت دهد. بروز درد به هنگام حرکت دادن عضو نیز می‌تواند نشانه‌ی وجود صدمه و آسیب اسکلتی باشد.
توجه: در صورت وجود هر کدام از علائم یاد شده، از تکان دادن عضو یا درخواست از مصدوم برای حرکت دادن عضو به شدت پرهیز کنید.
وضعیت گردش خون و حس اندام آسیب دیده به وسیله عوامل زیر بررسی می‌شود:
۱- نبض اندام
۲- پرشدگی مجدد مویرگی
۳- رنگ و حرارت اندام
۴- حس اندام
۵- حرکت اندام
انواع آسیب‌های وارده به دستگاه اسکلتی:
۱- ضربه مستقیم
۲- ضربه غیرمستقیم مانند افتادن روی بازو که باعث شکستگی ترقوه می‌شود.
۳- نیروی چرخشی: پیچ خوردن پا هنگام دویدن یا اسکی و آسیب به مفاصل و شکستگی استخوان‌ها
چگونگی آسیب‌های وارده به دستگاه اسکلتی:
۱- شکستگی ۲- دررفتگی ۳- پیچ خوردگی
انواع شکستگی
شکستگی باز: هرگاه در ناحیه‌ی دچار شکستگی زخمی وجود داشته باشد که با محل شکستگی استخوان مرتبط باشد، به‌طوری که باعث شود تا محل شکستگی با محیط بیرون ارتباط داشته باشد، به آن شکستگی باز اطلاق می‌شود. این مسئله باعث افزایش خطر عفونت در محل شکستگی می‌گردد.
شکستگی بسته: در این نوع شکستگی‌ها علیرغم شکسته شدن استخوان پوست سالم است (زخم بسته) و به این علت شکستگی بسته نام دارد.
در شکستگی باز به علت احتمال ورود میکروب، امکان بروز عفونت‌های شدید بیشتر از شکستگی بسته می‌باشد.
دررفتگی: هرگاه دو سطح استخوانی که در محل مفصل روبروی هم قرار می‌گیرند به‌طور کامل یا ناقص از محل خود جابجا می‌شوند، به این حالت دررفتگی گفته می‌شود. این حالت معمولاً با پارگی و آسیب به رباط‌های نگه دارنده اطراف مفصل همراه است. حرکت دادن محل دررفتگی همانند شکستگی بسیار دردناک و گاهی غیر عملی است. برای پیشگیری از آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی و همچنین کاهش درد مصدوم باید مانع از حرکت مفصل شوید (آتل بندی)
پیچ خوردگی: آسیبی است که به علت کشیده شدن بیش از حد رباط‌های محافظ مفاصل به وجود می‌آید. در موارد پیچ خوردگی نیز برای کاهش درد مصدوم و جلوگیری ار ایجاد آسیب بیشتر، باید در اسرع وقت اقدام به بی‌حرکت کردن عضو صدمه دیده کنید (آتل بندی)
در همه ما این احساس وجود دارد که بتوانیم به هم کمک کنیم. پروسه یادگیری امداد و نجات آموزشی است که ما برای سلامتی هم و در مواقع ضروری یاری رسانی به هم، خواهیم آموخت.
منابع : asanteb.com
نظرات کاربران