صعود به قله باشکوه دماوند، بلندترین آتشفشان آسیا و بام ایران، رویای بسیاری از کوهنوردان است. در میان مسیرهای متنوع این غول البرز، جبهه جنوبی دماوند به دلیل سهولت نسبی، امکانات مناسب و پاکوب مشخص، به عنوان “مسیر نرمال” و آسان ترین مسیر صعود به دماوند شناخته می‌شود. اگر قصد دارید تجربه فراموش‌نشدنی صعود به دماوند از جبهه جنوبی را رقم بزنید، این راهنمای جامع به شما کمک می‌کند تا با آگاهی کامل و آمادگی لازم، گام در مسیر بگذارید.
چرا برای صعود، مسیر جنوبی دماوند را انتخاب کنیم؟
صعود به قله دماوند از جبهه جنوبی محبوب ترین و معمول ترین و راحت ترین مسیر صعود به دماوند است. این مسیر به دلیل شیب ملایم‌تر و دسترسی بهتر نسبت به سایر جبهه‌ها، برای کوهنوردان با سطوح مختلف تجربه مناسب است :
-
- دسترسی آسان: این مسیر از طریق جاده هراز قابل دسترسی است و نزدیک‌ترین مسیر به تهران محسوب می‌شود.
- امکانات رفاهی: وجود بارگاه سوم دماوند (حسینیه و پناهگاه مجهز) در ارتفاع ۴۲۰۰ متری، امکان استراحت، همهوایی و خرید مایحتاج اولیه را فراهم می‌کند.
- پاکوب مشخص: مسیر دارای پاکوبی واضح و مشخص است که یافتن مسیر را به خصوص در شرایط مه و برف آسان می‌کند.
- شیب ملایم‌تر: در مقایسه با سایر جبهه‌ها، شیب کلی مسیر جنوبی دماوند ملایم‌تر است، هرچند بخش‌هایی با شیب تندتر نیز دارد.
خدمات باربری: امکان استفاده از قاطر برای حمل بار تا بارگاه سوم، از خستگی کوهنوردان می‌کاهد.
برنامه‌ریزی صعود از جبهه جنوبی دماوند : بهترین زمان و آمادگی‌ها
برای یک صعود دماوند از جبهه جنوبی موفق، زمان‌بندی و آمادگی قبلی از اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین فصل صعود
بهترین زمان برای صعود به دماوند از جبهه جنوبی معمولاً از اواسط تیر تا اواخر مرداد ماه (حدوداً ۱۵ جولای تا ۲۲ آگوست) است. در این دوره، شرایط آب و هوای قله دماوند پایدارتر، دما نسبتاً ملایم‌تر و خطر بارش برف و طوفان کمتر است. با این حال، همیشه پیش از صعود، پیش‌بینی دقیق آب و هوای منطقه را بررسی کنید.
آمادگی جسمانی و همهوایی
صعود به دماوند از جبهه جنوبی، هرچند “آسان‌تر” است، اما یک فعالیت کوهنوردی سنگین محسوب می‌شود. آمادگی جسمانی بالا و همهوایی مناسب، کلید موفقیت و جلوگیری از ارتفاعزدگی است:
- آمادگی جسمانی: حداقل ۲ تا ۳ ماه قبل از صعود، تمرینات هوازی (مانند دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری) و کوه‌پیمایی‌های طولانی‌تر با کوله سنگین را در برنامه خود بگنجانید.
- همهوایی: گذراندن حداقل یک شب در ارتفاع ۴۲۰۰ متری (بارگاه سوم) برای همهوایی بدن با ارتفاع بسیار حیاتی است. این کار به بدن شما فرصت می‌دهد تا خود را با اکسیژن کمتر وفق دهد و خطر ارتفاعزدگی را کاهش می‌دهد.
پس صعود موفق بدون آمادگی جسمانی ممکن نیست؛ مقاله «تمرینات لازم برای صعود به دماوند» راهنمای خوبی می تونه برات باشه.
مسیر دسترسی و جزئیات صعود از جبهه جنوبی دماوند
مسیر صعود به قله دماوند از جبهه جنوبی از مبدأ تهران آغاز می‌شود و طی مراحلی تا قله ادامه می‌یابد. در اینجا، با جزئیات یکی از صعود های باشگاه همنورد، این مراحل را بررسی می‌کنیم:
روز اول: از تهران تا بارگاه سوم
برنامه صعود سه روزه از تهران آغاز می‌شود. در این صعود نمونه، گروهی از کوهنوردان ساعت ۴:۱۲ صبح از میدان آزادی حرکت کرده و در ساعت ۴:۴۸ صبح به میدان نوبنیاد رسیدند تا دیگر اعضا را سوار کنند. سفر با ۲۷ نفر در قالب دو تیم (غربی و جنوبی) آغاز شد.
- سفر از تهران به پلور/رینه: پس از حرکت از تهران، مسیر را در جاده هراز ادامه می‌دهید. بعد از گذر از پردیس و بومهن، رودهن، آبعلی و امامزاده هاشم، حدود ساعت ۷:۰۰۰ صبح به قرارگاه فدراسیون در پلور می‌رسید. در این مرحله، تیم‌های جبهه غربی از اتوبوس پیاده شده و با لندرور به سمت مسیر غربی می‌روند.
- رسیدن به پارکینگ اول (مسیر جنوبی): اتوبوس به سمت رینه ادامه مسیر می‌دهد و پس از حدود ۱۲ کیلومتر، در ساعت ۷:۳۲ صبح به مسیر جنوبی یا همان پارکینگ اول می‌رسد. مختصات پارکینگ اول:
35°52′43.10′′ N 52°07′16.29′′ E. به دلیل شلوغی، ممکن است مجبور شوید کمی منتظر بمانید تا نوبت سوار شدن به لندرورها شود. - از پارکینگ اول تا گوسفندسرا (بارگاه دوم): حدود ساعت ۸:۱۵ صبح، با ۳ دستگاه لندرور محلی به سمت گوسفندسرا حرکت می‌کنید. در ساعت ۸:۵۰ صبح به گوسفندسرا می‌رسید. در اینجا می‌توانید کوله‌های سنگین خود را برای حمل با قاطر تحویل دهید و صبحانه میل کنید.
- شروع کوه‌پیمایی به سمت بارگاه سوم: حدود ساعت ۹:۵۰ صبح، پس از گرفتن عکس یادگاری از مسجد و قله و توضیحات سرپرست، حرکت به سمت بارگاه سوم آغاز می‌شود. در این ساعات و ارتفاع، هوا می‌تواند بسیار گرم باشد. تیم با سرعتی مناسب و پیوسته حرکت می‌کند تا به همهوایی بهتر کمک کند.
- مختصات گوسفندسرا:
35°54′06.61′′ N 52°06′33.96′′ E
- مختصات گوسفندسرا:
- رسیدن به بارگاه سوم (حدود ۴۲۰۰ متر): پس از چند ساعت پیمایش و لذت بردن از مناظر اطراف، حدود ساعت ۱۵:۵۹ ظهر به بارگاه سوم در ارتفاع تقریبی ۴۲۲۰ متری می‌رسید. بارگاه می‌تواند بسیار شلوغ باشد و ممکن است پیدا کردن یک محل مناسب برای کمپ دشوار شود. پس از پیدا کردن مکان، چادرها برپا شده و زمان برای استراحت و غذا خوردن است.
- جلسه شبانه در بارگاه سوم: سرپرست معمولاً حدود ساعت ۲۰:۳۰ شب جلسه‌ای برای مرور شرایط صعود به دماوند در روز بعد، نکات مربوط به ارتفاع و لوازم مورد نیاز برگزار می‌کند. برای صعود روز قله، معمولاً قرار بر این است که ساعت ۳ صبح بیدار شوید و ساعت ۴ صبح حرکت کنید.
روز دوم: صعود به قله و بازگشت به بارگاه سوم
بلاخره روز موعود فرا می‌رسد. ساعت ۳ صبح بیدار می‌شوید و حدود ساعت ۴:۰۵ صبح، به سرقدمی سرپرست، صعود دماوند از جبهه جنوبی به سمت قله آغاز می‌شود.
- مسیر شبانه و طلوع آفتاب: هوا در ابتدای صبح کمی سرد است و نور هدلایت‌ها در مسیر صعود به قله دماوند از جبهه جنوبی مشخص است. با ارتفاع گرفتن تدریجاً هوا روشن‌تر می‌شود و مناظر اطراف بهتر نمایان می‌شوند.
- رسیدن به قله: تیم به صورت یکپارچه و گام به گام به سمت قله حرکت می‌کند. در این صعود واقعی، تیم حدود ساعت ۱۱:۴۳ صبح با تمامی نفرات به قله دماوند، بام ایران زمین، می‌رسند. دوستان فرصت دارند تا کلی عکس یادگاری بگیرند. حدود ساعت ۱۲:۱۵ ظهر، تیم غربی نیز به تیم جنوبی در قله ملحق می‌شود.
- بازگشت از قله: حدود ساعت ۱۲:۴۰ ظهر، پس از ثبت خاطرات، تیم به سمت بارگاه سوم حرکت می‌کند. با وجود خستگی، مسیر شن‌اسکی در بخش‌هایی از فرود می‌تواند کمی سرعت شما را افزایش دهد، اما همیشه با احتیاط قدم بردارید. حدود ساعت ۱۷:۴۵ عصر به بارگاه می‌رسید.
- شب‌مانی غیرمنتظره: در این صعود خاص، تیم برای تحویل کوله‌ها به قاطر عجله داشتند، اما متأسفانه قاطری برای حمل بارها به پایین نبود. این اتفاق باعث شد تا تیم یک شب دیگر را در کنار دماوند زیبا سپری کند و چادرها دوباره برپا شود. این نکته مهمی است: همیشه احتمال وجود ندارد که قاطر برای بازگشت بارها در دسترس باشد، پس برای حمل بار یا شب‌مانی اضافه آماده باشید.
روز سوم: بازگشت به پارکینگ و تهران
- جمع‌آوری وسایل و حرکت: ساعت ۶ صبح بیدارباش زده می‌شود و وسایل به سرعت جمع‌آوری می‌شوند. حدود ساعت ۷:۴۵ صبح، کوله‌ها تحویل قاطرها می‌شوند و تیم در ساعت ۸:۰۰ صبح، پس از عکس خداحافظی، به سمت گوسفندسرا حرکت می‌کند.
- بازگشت به پارکینگ اول و تهران: در ساعت ۱۲:۱۰ ظهر، تیم به گوسفندسرا می‌رسد، بارها را تحویل گرفته و با لندرورها به سمت پایین حرکت می‌کنند. حدود ساعت ۱۳:۱۵ به ماشین در پارکینگ اول می‌رسید. سفر به تهران از سر گرفته شده و حدود ساعت ۱۵:۵۰ به تهران و در ساعت ۱۶:۴۰ در میدان آزادی، برنامه صعود به پایان می‌رسد.
| می‌خوای زمان صعودت به دماوند رو دقیق تخمین بزنی؟ مقاله «مدت زمان صعود به دماوند چقدر است؟» راهنمای کامله. |
خطرات و چالشهای خاص جبهه جنوبی دماوند
با وجود اینکه جبهه جنوبی دماوند به عنوان پرترددترین و راحت ترین مسیر دماوند شناخته می‌شود، اما همچنان با چالش‌ها و خطرات صعود به دماوند همراه است که آگاهی از آن‌ها برای یک صعود ایمن ضروری است:
- ارتفاعزدگی (کوه گرفتگی): این شایع‌ترین خطر در ارتفاعات بالاست. علائم آن از سردردهای خفیف و تهوع (AMS) آغاز شده و در موارد شدید به ادم ریوی (HAPE) یا ادم مغزی (HACE) که کشنده هستند، می‌رسد.
- راهکار: همهوایی مناسب، صعود با سرعت ثابت و کنترل‌شده، نوشیدن آب فراوان، و در صورت بروز علائم جدی، فوراً ارتفاع کم کنید. مشاوره با پزشک برای داروهای پیشگیری (مانند استازولامید) قبل از صعود می‌تواند مفید باشد.
- گاز گوگرد و بوی آزاردهنده: در ارتفاعات بالای ۵۰۰۰ متر، به خصوص در نزدیکی آبشار یخی و تپه‌های گوگردی، بوی شدید و آزاردهنده گاز گوگرد به مشام می‌رسد. این گاز می‌تواند باعث سوزش چشم و مجاری تنفسی، سردرد و حالت تهوع شود.
- راهکار: سعی کنید در این مناطق نفس‌های سطحی‌تر و از طریق بینی بکشید. استفاده از یک دستمال یا ماسک ساده می‌تواند تا حدودی کمک‌کننده باشد. توقف طولانی در این مناطق توصیه نمی‌شود.
- سرمای شدید و بادهای ناگهانی: حتی در تابستان، شرایط آب و هوایی در ارتفاعات دماوند می‌تواند به سرعت تغییر کند. دمای هوا به شدت کاهش یابد و بادهای شدید و طوفانی شروع به وزیدن کنند که خطر سرمازدگی و هیپوترمی را افزایش می‌دهد.
- راهکار: همیشه لباس‌های لایه‌ای مناسب و ضد باد/ضد آب همراه داشته باشید. پیش‌بینی دقیق هواشناسی قبل از حرکت به سمت قله حیاتی است.
- کمبود آب و منابع محدود: چشمه آب در بارگاه سوم همیشه فعال نیست، به خصوص در اواخر فصل صعود یا سال‌های کم‌بارش.
- راهکار: آب کافی برای صعود روز قله همراه داشته باشید یا برنامه‌ریزی کنید که آب را از ذوب برف تأمین کنید (نیاز به تجهیزات ذوب برف).
- تغییرات پاکوب و گم شدن مسیر: با وجود اینکه جبهه جنوبی پاکوب مشخصی دارد، اما در شرایط مه شدید، کولاک، یا وجود برف زیاد، پاکوب ممکن است پوشیده شده و گم شدن مسیر محتمل باشد.
- راهکار: حتماً دانلود ترک مسیر جنوبی دماوند را انجام داده و از GPS یا اپلیکیشن‌های مسیر یابی آفلاین در موبایل استفاده کنید. همراه داشتن قطب‌نما و نقشه نیز توصیه می‌شود.
- ترافیک بالای کوهنوردان: در فصول اوج صعود، مسیر جنوبی می‌تواند بسیار شلوغ باشد. این شلوخی می‌تواند سرعت تیم را کاهش داده، دسترسی به امکانات بارگاه سوم را سخت‌تر کند، و حتی در صورت بروز حادثه، امدادرسانی را دشوار سازد.
- راهکار: اگر امکان دارد، صعود خود را در روزهای وسط هفته برنامه‌ریزی کنید. صبر و همکاری با سایر کوهنوردان نیز ضروری است.
| قبل از اولین صعودت، از تجربه دیگران یاد بگیر؛ «تجربه اولین صعود به دماوند» راهنمای واقعیه |
تجهیزات ضروری برای صعود به دماوند از جبهه جنوبی
برای تجربه یک صعود امن از مسیر جنوبی دماوند، داشتن تجهیزات مناسب ضروری است:
- پوشاک:
- لایه اول (بیس لایر) گرم و تنفسی
- لایه میانی (فلز یا پلار) برای عایق حرارتی
- کاپشن پر یا گورتکس برای محافظت در برابر سرما و باد
- شلوار ترکینگ و شلوار گورتکس
- جوراب کوهنوردی گرم (چند جفت)
- کلاه گرم (پشمی/بافت) و کلاه آفتابی
- دستکش پلار و دستکش روکش‌دار یا پر
- تجهیزات فردی:
- کوله پشتی مناسب (۴۰-۶۰ لیتر برای ۲-۳ روز)
- کفش کوهنوردی نیمه سنگین یا سه فصل
- عصای کوهنوردی (دو عدد)
- کیسه خواب مناسب دمای منفی (با توجه به فصل صعود)
- زیرانداز کیسه خواب
- چادر کوهنوردی سه فصل یا چهار فصل (در صورت شب‌مانی)
- هدلامپ با باطری اضافه
- قمقمه آب (حداقل ۲ لیتر)
- عینک آفتابی UV400
- کرم ضد آفتاب با SPF بالا
- لوازم بهداشتی شخصی
- داروهای شخصی
- کیف کمک‌های اولیه کوچک
- تجهیزات عمومی (اگر گروهی صعود می‌کنید):
- گاز خوراک‌پزی و کپسول گاز
- ظروف غذاخوری (لیوان، قاشق، چنگال)
- کیت تعمیرات اضطراری (چسب، نخ، سوزن)
- قطب‌نما و نقشه (یا GPS)
- تغذیه:
- تنقلات پرانرژی (شکلات، خرما، خشکبار، مغزها)
- میوه‌های خشک و تازه
- غذای سبک و پرکالری برای وعده‌های اصلی
- نمک و شکر
- چای کیسه‌ای یا قهوه
پس قبل از صعود، باید بدونی چی بخوری؛ مقاله «غذای مناسب برای صعود به دماوند» بهت می‌گه.
نکات مهم برای صعودی ایمن و موفق
- بررسی هواشناسی: هرگز بدون بررسی دقیق و به‌روز آب و هوا به سمت قله حرکت نکنید. شرایط در دماوند می‌تواند به سرعت تغییر کند.
- آهسته و پیوسته: سرعت خود را ثابت نگه دارید. عجله کردن باعث خستگی زودرس و افزایش خطر ارتفاعزدگی می‌شود.
- هیدراتاسیون: به طور منظم و در فواصل کوتاه آب و مایعات بنوشید، حتی اگر تشنه نیستید.
- تغذیه: به بدن خود سوخت کافی برسانید. در طول مسیر از تنقلات پرانرژی استفاده کنید.
- گوش دادن به بدن: به علائم بدن خود توجه کنید. اگر دچار سردرد شدید، تهوع، سرگیجه یا ضعف شدید، فوراً ارتفاع کم کنید. غرور در کوهستان جایز نیست.
- تیم و راهنما: هرگز انفرادی صعود نکنید. همراهی یک تیم مجرب یا راهنمای کوهنوردی می‌تواند امنیت را در صعود دماوند از جبهه جنوبی تا حد زیادی افزایش دهد.
- حفظ محیط زیست: هیچ زباله‌ای در کوهستان رها نکنید. هرچه با خود می‌برید، برگردانید.
- استفاده از ترک مسیر: برای کوهنوردانی که از GPS استفاده می‌کنند، دسترسی به مختصات دقیق (مانند مختصات پارکینگ و گوسفندسرا که در این گزارش آورده شد) و دانلود ترک مسیر جنوبی دماوند بسیار مفید خواهد بود تا در شرایط دید کم یا ابهام در مسیر، راه را گم نکنید.
سوالات متداول در مورد صعود به دماوند از جبهه جنوبی
-
بهترین زمان برای صعود به دماوند از جبهه جنوبی کی است؟
معمولاً اواسط تیر تا اواخر مرداد (حدود ۱۵ جولای تا ۲۲ آگوست) به دلیل شرایط آب و هوایی پایدارتر بهترین زمان است.
-
آیا بارگاه سوم امکانات دارد؟
بله، بارگاه سوم دماوند دارای حسینیه، پناهگاه، بوفه برای خرید مایحتاج اولیه و فضای چادر زدن است.
-
آیا امکان حمل بار با قاطر در مسیر جنوبی دماوند همیشه وجود دارد؟
در بخش‌هایی از مسیر از گوسفندسرا تا بارگاه سوم امکان استفاده از قاطر وجود دارد، اما همانطور که در گزارش صعود اشاره شد، ممکن است در زمان بازگشت، قاطر برای حمل بارها در دسترس نباشد؛ پس بهتر است برای چنین شرایطی آماده باشید.
-
آیا نیاز به همهوایی در بارگاه سوم دماوند ضروری است؟
بله، برای جلوگیری از ارتفاعزدگی و افزایش شانس صعود به دماوند از جبهه جنوبی، گذراندن حداقل یک شب در بارگاه سوم برای همهوایی بدن با ارتفاع توصیه می‌شود.
| می خوای بدونی سخت ترین مسیر صعود به دماوند کدومه پس مقاله صعود به دماوند از جبهه شمالی رو بخون |
نتیجه‌گیری
صعود به دماوند از جبهه جنوبی، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی و در عین حال چالش‌برانگیز است. با برنامه‌ریزی دقیق، آمادگی جسمانی مناسب، انتخاب بهترین زمان صعود و همراه داشتن تجهیزات کامل، می‌توانید با ایمنی و موفقیت به بام ایران قدم بگذارید و خاطره‌ای ماندگار خلق کنید. به یاد داشته باشید، احترام به کوهستان و ایمنی خود و همراهان، مهم‌ترین اصل در هر صعودی است.