دماوند، بلندترین قله ایران و خاورمیانه، آتشفشان خاموش اما زنده با شکوهی بی‌بدیل، همواره آرزوی هر کوهنوردی است. در میان مسیرهای متعدد صعود به این غول آرام، جبهه شمالی دماوند مسیری است که به دلیل بکر بودن، طولانی‌تر بودن، شیب‌های تند و درگیری با سنگ، از چالش‌برانگیزترین و در عین حال جذاب‌ترین گزینه‌ها برای کوهنوردان باتجربه به شمار می‌رود. این راهنما، تلاشی برای ارائه جامع‌ترین اطلاعات جهت صعود از جبهه شمالی دماوند است تا شما را برای یک تجربه فراموش‌نشدنی آماده کند. این راهنما بر اساس تجربیات واقعی تیم‌های صعودکننده و اطلاعات معتبر تدوین شده است تا رویکردی عملی و مطمئن را به شما ارائه دهد.
جبهه شمالی دماوند، رمزگشایی از سخت ترین مسیر صعود به دماوند
جبهه شمالی دماوند یکی از مسیرهای صعود به قله دماوند است که از روستای ناندل آغاز می‌شود و از میان دو یخچال سیوله و دوبی سل می‌گذرد. این مسیر نه تنها از زیبایی‌های طبیعی بی‌نظیری برخوردار است، بلکه سختی‌های آن، لذت رسیدن به قله را دوچندان می‌کند. برخلاف جبهه جنوبی که پرترددتر و دارای امکانات بیشتری است، جبهه شمالی تجربه‌ای بکر و چالش‌برانگیزتر را پیش روی شما می‌گذارد. بسیاری آن را سخت‌ترین مسیر صعود به دماوند در بین مسیرهای دارای جانپناه می‌دانند. اما چه چیزی این مسیر را اینقدر خاص می‌کند؟
- طولانی‌تر بودن مسیر: فاصله از مبدأ تا قله در این جبهه بیشتر از سایر مسیرهاست.
- شیب تندتر در ارتفاعات بالا: به‌ویژه در هزار متر پایانی، شیب مسیر به طرز قابل توجهی افزایش می‌یابد.
- بخش‌های دست به سنگ: در ارتفاعات بالای ۴۵۰۰ متر، کوهنوردان با قسمت‌های صخره‌ای مواجه می‌شوند که نیاز به مهارت‌های فنی و احتیاط بیشتری دارد.
- عدم وجود چشمه آب: در طول مسیر جبهه شمالی دماوند، منبع آب طبیعی وجود ندارد و باید تمام آب مورد نیاز حمل شود.
- دمای پایین‌تر و باد شدیدتر: این جبهه عموماً سردتر و بادخیزتر است، حتی در فصول گرم سال.
آماده‌سازی پیش از صعود: کلید موفقیت در دماوند
صعود از جبهه شمالی دماوند بدون آمادگی کافی می‌تواند خطرناک باشد. این بخش به مهم‌ترین ملاحظات پیش از شروع برنامه می‌پردازد:
۱. آمادگی جسمانی و روانی:
- آمادگی جسمانی: برای صعود از جبهه شمالی دماوند، تمرینات هوازی (دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری) و قدرتی (به‌ویژه پا و بالاتنه) حداقل ۳-۴ ماه پیش از صعود را جدی بگیرید. انجام برنامه‌های کوهنوردی با ارتفاعات مشابه (بالای ۴۰۰۰ متر) و کوله‌کشی سنگین برای شبیه‌سازی شرایط ضروری است.
- آمادگی روانی: توانایی مقابله با خستگی، استرس ناشی از ارتفاع و سرما، و حفظ روحیه تیمی در طول مسیر بسیار مهم است.
۲. انتخاب بهترین زمان صعود:
- تابستان (تیرماه تا اواسط شهریور): بهترین زمان برای صعود به دلیل پایداری نسبی هوا و حداقل بودن برف است. با این حال، همیشه برای تغییرات ناگهانی آب‌وهوا آماده باشید.
- فصول سرد: صعود از جبهه شمالی دماوند در زمستان بسیار دشوار، خطرناک و نیازمند تجهیزات کامل زمستانی و مهارت‌های برف‌نوردی و یخ‌نوردی بالا است. جان‌پناه‌ها در زمستان اغلب برف‌گیر و غیرقابل استفاده هستند.
| می‌خوای بدونی تجربه اولین صعود به دماوند چطور گذشت؟ این مقاله رو از دست نده. |
۳. بررسی هواشناسی کوهستان:
- اهمیت پیش‌بینی دقیق: آب و هوای قله دماوند در ارتفاعات بالا، به‌ویژه در دماوند، می‌تواند در عرض چند ساعت به طرز چشمگیری تغییر کند. هرگز بدون بررسی دقیق و به‌روز پیش‌بینی‌ها حرکت نکنید.
- منابع معتبر: از وب‌سایت‌های تخصصی هواشناسی کوهستان مانند هواکوه یا اپلیکیشن‌های معتبر کوهنوردی استفاده کنید. حداقل ۷۲ ساعت قبل از صعود، پیش‌بینی‌ها را با دقت بررسی کنید و در طول برنامه نیز، در صورت امکان، اطلاعات را به‌روز نگه دارید.
- تحلیل پیش‌بینی‌ها: صرفاً به عدد دما نگاه نکنید؛ به سرعت باد (که دمای احساسی را به‌شدت کاهش می‌دهد)، میزان بارش، و پوشش ابری توجه کنید. حتی اگر هوا خوب باشد، همیشه برای شرایط بد آماده باشید.
۴. تجهیزات ضروری:
همراه داشتن این تجهیزات صعود به دماوند می تواند ضامنی برای صعود موفقیت برای شما باشد :
- پوشاک لایه‌ای: شامل بیس‌لایر، لایه میانی (پلار، پَر)، و گورتکس ضدآب و ضدباد.
- کفش کوهنوردی: مناسب فصل، ترجیحاً ضدآب و ساق‌بلند، با قابلیت نصب کرامپون در صورت نیاز.
- تجهیزات فنی: کرامپون (ضروری برای فصول غیرتابستان و توصیه شده برای تابستان در صورت عبور از یخچال‌ها)، کلنگ کوهنوردی، کلاه کاسک (به دلیل احتمال ریزش سنگ در بخش‌های فنی و یخ‌زدگی).
- تجهیزات کمپینگ: چادر کوهنوردی ۴ فصل مقاوم در برابر باد، کیسه خواب مناسب دمای زیر صفر، زیرانداز.
- خوراک و آب: غذای پرکالری و سبک، بطری آب یا کمل‌بک حداقل ۳-۴ لیتری (به دلیل عدم وجود چشمه آب در مسیر)، فلاسک چای داغ.
- ناوبری: نقشه توپوگرافی دقیق منطقه (مانند نقشه‌های سازمان نقشه‌برداری کشور)، قطب‌نما، GPS (یا ساعت دارای GPS با قابلیت بارگذاری مسیر) و پاوربانک. این مورد به خصوص در شرایط مه یا تاریکی شب حیاتی است. فایل GPX مسیر جبهه شمالی دماوند را از قبل دانلود و در دستگاه خود بارگذاری کنید.
- کوله پشتی: مناسب با حجم بار (حدود ۵۰-۷۰ لیتر).
- دارو و کمک‌های اولیه: کیت کامل کمک‌های اولیه و داروهای شخصی.
- عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب: محافظت در برابر اشعه UV شدید.
- هدلامپ/چراغ پیشانی: با باطری اضافه، برای حرکت در تاریکی.
| اگر دنبال مسیر امن و جذاب هستی، صعود به دماوند از جبهه جنوبی بهترین انتخابه می خوای بیشتر بدونی؟. |
مسیر دسترسی به مبدأ صعود: ناندل، دروازه شمال دماوند
برای دسترسی به جبهه شمالی دماوند، مقصد شما روستای ناندل دماوند جبهه شمالی است.
- مسیر از تهران: از جاده هراز به سمت آمل حرکت کنید. پس از پلور، گزنک، تونل وانا و بائیجان، به خروجی روستای رینه و سپس ناندل (یا دلارستاق) خواهید رسید.
- روستای ناندل (حدود ۲۳۵۰ متر): این روستا نقطه آغازین بسیاری از برنامه‌های صعود از جبهه شمالی دماوند است. در ناندل میتوانید اقامتگاه‌های محلی (مانند منازل محلی که خدمات به کوهنوردان ارائه می‌دهند) را برای شب‌مانی پیدا کنید. تجربیات نشان می‌دهد که امکان هماهنگی برای استراحت و پذیرایی در منازل محلی وجود دارد.
- حمل و نقل تا سنگ بزرگ: از ناندل تا نقطه “سنگ بزرگ” (حدود ۲۹۵۰ متر)، که مبدأ واقعی پیمایش است، حدود ۸.۵ کیلومتر مسیر خاکی ناهموار وجود دارد. برای این بخش میتوانید از وانت نیسان‌های محلی که از قبل هماهنگ کرده‌اید، استفاده کنید. تیم‌های صعودکننده معمولاً حدود ساعت ۷:۴۵ صبح به سنگ بزرگ می‌رسند.
- حمل بار با قاطر: در صورت نیاز، امکان هماهنگی برای حمل بار با قاطر از ناندل تا جانپناه ۴۰۰۰ متری (معمولاً تا حدود ۳۹۰۰ متر) وجود دارد. این “زبان بسته‌ها” کمک بزرگی در کاهش بار کوهنوردان هستند.
گزارش صعود: قدم به قدم تا قله از جبهه شمالی
یک گزارش صعود جبهه شمالی دماوند معمولاً به صورت دو یا سه روزه برنامه‌ریزی می‌شود و این برنامه بر اساس تجربیات اخیر کوهنوردان تدوین شده است:
روز اول: صعود به جانپناه ۴۰۰۰ و کمپ در “تخت خدا”
- سنگ بزرگ (۲۹۵۰ متر): شروع پیمایش معمولاً حدود ساعت ۸:۰۰ صبح است، پس از صرف صبحانه و آماده‌سازی کوله‌ها.
- مسیر تا جانپناه ۴۰۰۰: مسیر اولیه با شیب ملایم آغاز می‌شود و سپس شیب به تدریج افزایش می‌یابد. تیم‌ها معمولاً در ساعت ۱۲:۴۵ ظهر به جانپناه ۴۰۰۰ (معروف به بامداد یا ناندل) می‌رسند.
- وضعیت جانپناه ۴۰۰۰: این جانپناه در حال حاضر فعال و قابل استفاده است، اما ظرفیت محدودی (حدود ۱۰-۱۲ نفر برای خوابیدن) دارد. هیچ منبع آب دائمی در داخل یا کنار جانپناه وجود ندارد، بنابراین آب باید از پایین حمل شود یا از ذوب برف (با احتیاط) تأمین گردد.
- ادامه به سمت کمپ در “تخت خدا”: پس از استراحتی کوتاه در جانپناه ۴۰۰۰، حرکت به سمت محل استقرار کمپ در ناحیه “تخت خدا” (زیر ۴۷۰۰ متر) ادامه می‌یابد و حدود ساعت ۱۴:۳۰ به این منطقه می‌رسند. تخت خدا، منطقه‌ای وسیع‌تر با نقاط نسبتاً مسطح برای برپایی چادر است.
- انتخاب محل کمپ: چادرهای خود را در مکانی دور از مسیر ریزش سنگ و تا حد امکان محافظت‌شده از باد برپا کنید.
روز دوم: صعود به قله (۵۶۱۰ متر) و بازگشت
- شروع صعود نهایی: برای صعود به دماوند ، تیم‌ها معمولاً حدود ساعت ۵:۴۰ صبح روز دوم، حرکت به سمت قله را آغاز می‌کنند. این زمان‌بندی برای دستیابی به قله در ساعات اولیه روز و جلوگیری از بادهای شدید و آفتاب سوزان ظهر بسیار حیاتی است.
- جانپناه ۴۶۰۰ (معروف به دوبیسل یا ۵۰۰۰): در مسیر صعود به قله، حدود ساعت ۸:۰۰ صبح به این جانپناه کوچک و موقت می‌رسند.
- وضعیت جانپناه ۴۶۰۰: این جانپناه بسیار کوچک (ظرفیت تقریبی ۶-۸ نفر) و به شدت در معرض باد قرار دارد. در فصول سرد و زمستان به دلیل برف‌گیر شدن کامل ورودی و یخبندان شدید، اغلب غیرقابل استفاده است. صرفاً می‌تواند پناهگاهی موقت در شرایط اضطراری تابستان باشد و هرگز برای شب‌مانی نباید روی آن حساب کرد.
- شیب تند و دست به سنگ‌ها: مسیر از جانپناه دوم با شیب تند و طولانی ادامه می‌یابد. در این بخش با قسمت‌های دست به سنگ (در ارتفاع حدود ۴۸۵۰ متر) مواجه می‌شوید که نیاز به دقت، تعادل و در برخی نقاط، کمک گرفتن از دست‌ها دارد. این مسیر جبهه شمالی دماوند “سختی بی‌نهایت” خود را در این بخش نشان می‌دهد. نیازی به طناب ثابت یا ابزار فنی پیچیده نیست، اما حتماً از کلاه کاسک برای محافظت در برابر ریزش سنگ استفاده کنید.
- یخچال خورتاب سر و یخچال‌های دیگر: مسیر از نزدیکی یخچال‌های معروف جبهه شمالی مانند خورتاب سر و دوبیسل می‌گذرد.
- نکات کاربردی یخچال‌ها: این یخچال‌ها منابع بالقوه برف برای تأمین آب (با ذوب کردن) هستند. با این حال، همیشه باید به دلیل خطر ریزش سنگ و شکاف‌های یخی پنهان، با احتیاط و با در نظر گرفتن لزوم استفاده از کرامپون (حتی در تابستان) به آن‌ها نزدیک شد.
- کاسه قله و دودکش‌ها: با رسیدن به کاسه قله (حدود ساعت ۱۳:۳۰)، بوی گاز گوگرد و دودکش‌های آتشفشانی به مشام می‌رسد. “هیبت” قله در این نقطه به وضوح نمایان است و لحظات ثبت عکس و بازیابی جسمانی انجام می‌شود.
- فرود چالش‌برانگیز: فرود از قله حدود ساعت ۱۴:۳۰ آغاز می‌شود. این فرود همراه با شیب فوق‌العاده، برف، بوی گوگرد و مسیر ریزشی است. بازگشت به جانپناه دوم معمولاً حدود ساعت ۲۰:۰۰ و رسیدن به چادرهای کمپ در “تخت خدا” حدود ساعت ۲۱:۳۵ شب به طول می‌انجامد.
روز سوم: بازگشت به ناندل و ریکاوری پس از صعود
- جمع‌آوری کمپ: معمولاً حدود ساعت ۷:۰۰ صبح، قاطرچی‌ها برای بازگرداندن وسایل به محل کمپ می‌آیند.
- بازگشت به سنگ بزرگ: تیم‌ها حدود ساعت ۸:۰۰ صبح به سمت نیسان‌ها در محل سنگ بزرگ حرکت می‌کنند و حدود ساعت ۱۱:۳۵ به آنجا می‌رسند.
- بازگشت به روستا و ریکاوری: پس از رسیدن به منزل روستایی، صرف ناهار، استراحت و مرور خاطرات انجام می‌شود. اهمیت نوشیدن مایعات فراوان و مصرف مواد غذایی پرانرژی برای ریکاوری عضلانی پس از صعود طولانی، حیاتی است.
| با تغذیه درست، مسیر دماوند رو فتح کن! مقاله «غذای مناسب برای صعود به دماوند» راهنمای توئه. |
خطرات صعود به دماوند جبهه شمالی: هشدارهایی برای یک صعود امن
خطرات صعود به دماوند از مسیر جبهه شمالی جدی هستند و باید کاملاً جدی گرفته شوند:
- سرمازدگی و هیپوترمی: به دلیل دمای پایین و باد شدید، خطر سرمازدگی (Frostbite) و کاهش دمای بدن (Hypothermia) بالاست. پوشاک لایه‌ای مناسب و خشک نگه داشتن بدن حیاتی است.
- ارتفاع‌زدگی (Acute Mountain Sickness – AMS): به دلیل صعود سریع به ارتفاعات بالا و عدم هم‌هوایی کافی. علائم آن شامل سردرد، تهوع، بی‌اشتهایی و خستگی مفرط است. تجربیات نشان می‌دهد که حتی کوهنوردان باتجربه نیز ممکن است با ارتفاع‌زدگی مواجه شوند که با درایت سرپرست، هم‌هوایی مناسب، نوشیدن مایعات فراوان و گوش دادن به علائم بدن قابل مدیریت است. در صورت تشدید علائم (مانند سرفه‌های خلط‌دار، تنگی نفس شدید یا عدم تعادل)، باید فوراً ارتفاع کم کنید.
- ریزش سنگ: در بخش‌های سنگی و شیب‌دار، به‌ویژه در مناطق دست به سنگ یا نزدیک به یخچال‌ها، احتمال ریزش سنگ وجود دارد. استفاده از کلاه کاسک الزامی است و همیشه از فاصله ایمن با نفرات جلویی حرکت کنید.
- برف‌کوبی سنگین و بهمن: در فصول سرد و حتی اوایل تابستان، حجم برف زیاد است و خطر بهمن وجود دارد. در این شرایط، مهارت برف‌کوبی، تشخیص مسیرهای ایمن و شناخت علائم بهمن ضروری است.
- گم‌شدن: در شرایط مه غلیظ، بوران، یا تاریکی شب، مسیریابی دشوار می‌شود و خطر گم‌شدن بالاست. هرگز بدون نقشه کاغذی، قطب‌نما، GPS بارگذاری‌شده با مسیر و توانایی استفاده از آن‌ها حرکت نکنید.
- طوفان و باد شدید: دماوند به بادهای شدید و ناگهانی معروف است که می‌تواند سرعت آن به بیش از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت برسد. این بادها می‌توانند باعث عدم تعادل، سرمازدگی و حتی آسیب به چادر شوند.
- گاز گوگردی: در نزدیکی قله، گازهای گوگردی متصاعد می‌شوند که می‌توانند باعث سوزش چشم، گلو و مشکلات تنفسی شوند. در صورت وزش باد در خلاف جهت، این گازها می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.
نکات کلیدی برای صعود ایمن و موفق از جبهه شمالی
- اهمیت هم‌هوایی: کلید موفقیت در دماوند، هم‌هوایی تدریجی است. برنامه دو یا سه روزه با یک شب اقامت در ارتفاع پایین‌تر (مانند جانپناه ۴۰۰۰ یا کمپ تخت خدا) برای سازگاری بدن با ارتفاع ضروری است.
- برنامه‌ریزی اضطراری و امداد:
- همیشه یک شماره تماس اضطراری معتبر (مانند شماره ۱۱۲ امداد و نجات هلال احمر یا شماره‌های محلی) به همراه داشته باشید.
- برنامه خروج اضطراری: قبل از حرکت، مسیرهای احتمالی خروج اضطراری در صورت بدتر شدن شرایط جوی یا مصدومیت را بررسی کنید.
- اهمیت اطلاع‌رسانی برنامه: همیشه جزئیات برنامه صعود (مسیر، زمان تقریبی بازگشت) را به دوستان یا خانواده خود اطلاع دهید.
- اهمیت و نقش سرپرست و تیم: یک سرپرست باتجربه و آشنا به مسیر، نقش حیاتی در تصمیم‌گیری‌های صحیح و مدیریت بحران دارد. روحیه تیمی، حمایت متقابل و حرکت با سرعت نفر کندتر گروه، ضامن موفقیت و ایمنی کل تیم است.
صعود به دماوند از مسیر شمالی چند ساعت طول میکشد؟
صعود به قله دماوند از مسیر شمالی به طور معمول حدود ۸ تا ۱۰ ساعت زمان می‌برد. این زمان شامل صعود از پناهگاه تخت فریدون (در ارتفاع ۴۲۰۰ متری) تا قله (در ارتفاع ۵۶۱۰ متری) است. برای صعود از پایین قله (روستای ناندل یا گردنه سر) تا قله، حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت زمان نیاز است. برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله صعود به دماوند چند ساعت طول میکشد در بریم کوه بخوانید.
سوالات دیگران
آیا جبهه شمالی دماوند برای افراد مبتدی مناسب است؟
خیر، به هیچ عنوان. صعود از جبهه شمالی دماوند نیاز به تجربه قابل توجه در کوهنوردی، آمادگی جسمانی بالا و آشنایی با تکنیک‌های ابتدایی دست به سنگ دارد. برای مبتدیان، مسیر جنوبی دماوند گزینه مناسب‌تری است.
حمل بار با قاطر تا چه ارتفاعی در این مسیر امکان‌پذیر است؟
معمولاً تا منطقه جانپناه ۴۰۰۰ (حدود ۳۹۰۰ متر) امکان حمل بار با قاطر وجود دارد. پس از آن، حمل بار به عهده کوهنورد است.
وضعیت آنتن‌دهی موبایل در مسیر جبهه شمالی چگونه است؟
آنتن‌دهی موبایل در روستای ناندل و تا حدود جانپناه ۴۰۰۰ نسبتاً خوب است. اما در ارتفاعات بالاتر و بخش‌های میانی مسیر، آنتن‌دهی قطع شده و نباید روی آن حساب کرد. استفاده از بی‌سیم یا تلفن ماهواره‌ای برای ارتباطات اضطراری توصیه می‌شود.
بهترین زمان برای صعود یک روزه از این جبهه چه وقتی است؟
صعود از جبهه شمالی دماوند معمولاً یک برنامه دو روزه است. صعود یک روزه از این جبهه تنها برای کوهنوردان بسیار حرفه‌ای و باتجربه با آمادگی جسمانی فوق‌العاده بالا و در شرایط آب و هوایی کاملاً پایدار توصیه می‌شود که معمولاً در اوج تابستان (اواخر تیر تا اوایل مرداد) اتفاق می‌افتد.
نتیجه‌گیری: چالش و شکوه جبهه شمالی
صعود از جبهه شمالی دماوند تجربه‌ای است که هر کوهنورد جدی باید آن را در کارنامه خود داشته باشد. این مسیر، با وجود سختی‌ها و چالش‌های فراوان، مناظری بی‌نظیر و حسی از دستاورد بی‌بدیل را به ارمغان می‌آورد. با آمادگی کامل، تجهیزات مناسب، رعایت نکات ایمنی و یک تیم هم‌دل، میتوانید این مسیر را با موفقیت طی کرده و افتخار ایستادن بر بام ایران را از این جبهه پرابهت تجربه کنید.
آیا سوال دیگری در مورد برنامه‌ریزی برای صعود به دماوند از این جبهه دارید که در این راهنما به آن پرداخته نشده باشد؟
نظرات کاربران