آشنایی با روش‌های مقابله با ریزش بهمن و خطرات کوهنوردی یکی از الزامات این ورزش هیجان‌انگیز است. سقوط بهمن یکی از مهمترین حادثه‌های کوهنوردی است که جان انسان‌ها را تهدید میکند. اگر کوله پشتی کوهنوردی خود را آماده کرده‌اید و مترصد فتح کردن قله‌های کوه‌ها یا اسکی روی برف هستید، آگاهی از راه‌های مقابله با بهمن به یاری شما می‌آید تا از جان خود به بهترین شکل حفاظت کنید.
در این مقاله راه‌های شناخت بهمن، روش های مقابله با بهمن برف و راه های جلوگیری از محاصره شدن در بهمن را بررسی می‌کنیم.
بهمن چیست ؟
بهمن برف یک جریان سریع برف است که از شیب‌هایی مانند تپه‌ها یا کوه‌ها پایین می‌آید. بهمن‌های بزرگ عمدتاً از برف روان و هوا تشکیل شده‌اند و قادرند یخ، سنگ‌ها و درختان را نیز جابجا کنند.بهمن‌ها به دو شکل کلی یا ترکیبی از آنها رخ می‌دهند: بهمن‌های تخته‌ای که از برف فشرده تشکیل شده‌اند و با فرورفتن لایه ضعیف زیرین برف تحریک می‌شوند، و بهمن‌های برفی آزاد که از برف شل‌تر ساخته شده‌اند. پس از وقوع، بهمن‌ها معمولاً به سرعت شتاب می‌گیرند و با جمع‌آوری برف بیشتر، جرم و حجم آنها افزایش می‌یابد. اگر بهمن با سرعت کافی حرکت کند، بخشی از برف ممکن است با هوا مخلوط شده و بهمن برفی پودری شکل گیرد.
بهمن چگونه بوجود می‌آید؟
بهمن زمانی رخ می‌دهد که لایه‌های برف بر روی هم انباشته می‌شوند و به‌دلیل تغییرات خاصی، ناپایدار می‌شوند. هنگامی که برف زیادی می‌بارد و لایه‌های جدید روی لایه‌های قدیمی‌تر قرار می‌گیرند، ممکن است این لایه‌ها به‌دلیل فشار زیاد سقوط کنند. تغییرات ناگهانی در دما، وزش باد شدید یا حتی حرکت انسان‌ها و وسایل نقلیه در سطح برف، می‌تواند باعث ناپایداری این لایه‌ها شود. علاوه بر این، شیب تند دامنه‌ها و نوع برف نیز می‌توانند خطر بروز بهمن را افزایش دهند.
نشانه‌های هشداردهنده قبل از سقوط بهمن
قبل از وقوع بهمن، معمولاً می‌توان برخی نشانه‌ها را مشاهده کرد که می‌توانند به‌عنوان هشداردهنده عمل کنند. این نشانه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا از خطر بهمن آگاه شوند و اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- صدای ترکیدن برف: اگر صدای ترکیدن لایه‌های برفی شنیده شود، این می‌تواند نشان‌دهنده ناپایداری برف و احتمال وقوع بهمن باشد.
- حرکت برف: اگر لایه‌های سطحی برف شروع به حرکت یا لغزش کنند، این ممکن است علامتی از شروع بهمن باشد.
- شکاف‌ها و ترک‌ها در برف: مشاهده شکاف یا ترک در لایه‌های برف نشان‌دهنده ناپایداری آن‌هاست و احتمال سقوط بهمن را افزایش می‌دهد.
- تغییرات شدید در وضعیت هوا: تغییرات ناگهانی در دما یا وزش باد شدید می‌توانند به ناپایداری برف‌ها منجر شوند و خطر بهمن را بیشتر کنند.
عوامل موثر در ریزش بهمن
مهمترین عوامل ریزش بهمن را می‌توان به شیب کوه، لایه‌بندی برف، آب‌وهوای منطقه و عوامل انسانی خلاصه کرد.
شیب کوه: شیب کوه، از عوامل تاثیرگذار در وقوع بهمن است و طبق آمار اکثر بهمن‌های تخته‌ای در شیبهای محدب بین ۳۰ تا ۴۵ درجه اتفاق می‌افتند. در شیبهای کوژ، نوارهای صخره‌ای، شیبهای بادگیر و… پشته برف ناپایدارتر است. در برخی نقاط مثل دهلیزهای پرشیب و باریک نیز برف مانند یک کاسه جمع شده و تبدیل به دامی برای کوهنوردان می‌شود.
آب‌وهوای منطقه: برف تازه احتمال وقوع بهمن را افزایش می‌دهد و متعاقبا وزش باد با انباشته‌کردن حجم زیادی برف روی یک شیب، این خطر را مضاف میکند. خطرناک‌ترین زمان برای ریزش بهمن، اغلب اولین روز آفتابی بعد از بارش برف است؛ زیرا افزایش زیاد دمای هوا مانع از انسجام برف تازه شده و از همین رو وقوع بهمن محتمل‌تر می‌شود. در صورتی که حجم برف تازه دو سانتی‌متر یا بیشتر باشد یا برف در حال بارش حجمی بیشتر از دو سانتی‌متر در ساعت داشته باشد، احتمال بهمن افزایش می‌یابد. باران نیز ممکن است به‌عنوان یک روان‌کننده یا سنگین‌کننده برف عمل کند.
نحوه لایه‌بندی برف: پس از بارش برف، عواملی نظیر باد و دمای متغیر هوا روی برف تازه اثر می‌گذارند و منجر به‌شکل‌گیری لایه‌هایی از برف با استحکام متفاوت روی شیب کوه می‌شوند. این لایه‌بندی نقش بسزایی در وقوع بهمن دارد و در صورتی که یک لایه برف تازه روی بستری ناپایدار باشد، امکان لغزش لایه رویی و بهمن، دور از ذهن نیست.
عوامل انسانی: بهمن‌های زیادی در اثر اشتباه کوهنوردان و طبیعت‌گردان به وجود می‌آید که این موضوع به‌دلایل متعددی از جمله نحوه تصمیم‌گیری، نگرش نادرست، آموزش نامناسب، عدم آگاهی، انتخاب مسیر اشتباه، بی‌توجهی به علائم هشداردهنده وقوع بهمن و… بستگی دارد. به‌عنوان مثال شیب تندی که در سایه و در نزدیکی خط الراس کوه قرار دارد یا وجود حجم زیادی برف تازه می‌تواند از نشانه‌های هشداردهنده درباره بهمن باشد که فقط افراد آموزش‌دیده و ماهر به آن واقف هستند.
در واقع دوری از بهمن یا زنده‌ماندن پس از وقوع آن، مستلزم کسب اطلاعات درباره دلایل و شرایط ریزش بهمن، داشتن تجربه صعود در مسیرهای برفی و همین طور انتخاب مسیر صعود و فرود مناسب است.
رانش بهمن
عموما رانش بهمن به دو صورت شکل میگیرد : 1) در هنگام بارش 2) بعد بارش
1) هنگام بارش
در هنگام بارش معمولا در بستر هایی که شیب آنها بالای 45 درجه باشد به صورت بهمن پوسته ای و یا در شیب های کمتر 45 درجه به علت یخ زده بودن روی لایه و عدم چسبندگی برف تازه به لایه قدیمی بهمن تخته ای فرومی ریزد و در هر 2 نوع آن بهمن صورت میگیرد.
2) بعد بارش
بعد از بارش عوامل زیادی مانند باد ، تابش نور، زاویه ،عوامل انسانی ،ارتعاش ،لایه های برف ،تغییر دمای ناگهانی روی شکل کریستال برف تاثیر گذار بوده و باعث به وجود آمدن بهمن می شود
انواع ریزش بهمن:
1)بهمن برف تخته ای 2)بهمن برف پودری 3)بهمن برف پوسته ای 4)بهمن برف بهاره
زنگ های خطر :
1- صدای “بوم” که گاهی اوقات در زیر پاهایتان می شونوید که براثر شکستن لایه های رویی و تخلیه هوا در بین لایه ها صورت می گیرد و خطر حرکت لایه ی رویی را به همراه دارد.
2- خط های شکسته روی برف امکان ریزش بهمن را زیاد میکند
3- با دیدن بهمن های ریخته شده می توان حس کرد که امکان ریزش بهمن جدیدی وجود دارد .
مقاله پیشنهادی :کمپینگ زمستانی
قبل از سقوط بهمن بهتر است چه اقداماتی انجام دهیم؟
– از تردد در جاده‌های بهمن‌خیز خودداری کنید.
– در هنگام عبور از مناطق کوهستانی پر از برف باید سکوت را رعایت کرد. بوق زدن یا بلند کردن صدای ضبط ماشین در این مسیرها می‌تواند موجب ریزش بهمن شود.
– قبل از صعود به کوه باید حتما برنامه داشته باشید و سرپرست مجرب، مسیر و منطقه صعود، ظرفیت و پتانسیل افراد از قبل تعیین شده باشد.
– دیگران را در جریان برنامه صعود و کوهنوردی خود قرار دهید.
– وسایل ارتباطی از قبیل بی‌سیم، تلفن همراه و .. باید حتما موجود باشد. فردی که قرار است از بهمن عبور کند با فشاردادن دکمه دستگاه آن را به وضعیت فرستنده و دیگران روی وضعیت گیرنده قرار می‌دهد. فراموش نکنید که فرستنده را نباید در کوله‌پشتی قرار داد، بلکه باید آن را به گردن آویخت.
– صعود، تمرین و کار در مناطق کوهستانی و برف‌گیر حتما باید با وسایل، لوازم و ابزار کوهنوردی اعم از لوازم فنی، پوشاک، تغذیه، امدادی و … همراه باشد.
– در صورتی که نمی‌توان شیبی را دور زد تا حد امکان باید ارتفاع گرفت تا در مسیر طولانی بهمن قرار نگیرید.
– در هنگام عبور ساکت باشید تا ارتعاشات صدا باعث ریزش بهمن نشود، ارتعاش یکی از عوامل مهم ریزش بهمن است. بنابراین، در جاهایی که خطر ریزش بهمن وجود دارد باید از فریاد پرهیز کنیم درواقع سکوت موجب می‌شود که بهتر متوجه ریزش برف شده و به موقع اقدام کنید.
– بهتر است اعضای گروه در شیبهای خطرناک در فاصله حداقل 30-20 متری یکدیگر حرکت کنند تا همگی گرفتار بهمن نشوند و بتوانند همدیگر را نجات بدهند.
– از یک شیب برفی باید خیلی نرم و سبک قدم بردارید تا فشار و ضربه به برف مسیر وارد نشود و باعث شکست برف و جریان بهمن نشود.
– از ریسمان یا طناب مخصوص کوهنوردی استفاده کنید.
– روی برف زیگزاگ راه نروید و تا حد امکان به صورت یک خط مستقیم روی برف بالا بروید.
ساده‌ترین روش مقابله با ریزش بهمن
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای مقابله با بهمن، دوری کردن از مکان‌هایی است که امکان ریزش بهمن در آنها زیاد است.
کوه‌های پر از برف با دامنه‌های شیب‌دار یکی از محل‌هایی است که وقوع بهمن بسیار محتمل است.
به طور مشخص دامنه‌هایی با شیب 35 تا 40 درجه که مملو از برف هستند برای سقوط بهمن بسیار مستعدند.
برای شناخت بهمن، پیش‌بینی‌های وقوع بهمن را دنبال کنید
اگر اصرار دارید به دامنه‌های شیب‌دار پر از برف بروید و آنجا اسکی یا کوهنوردی کنید، اولین کاری که باید انجام دهید بررسی مداوم پیش‌بینی‌های ریزش بهمن است که در همه‌ی کشورها، سایت‌ها و برنامه‌هایی برای آن وجود دارد.
یکی از راه‌های شناخت ریزش بهمن، توجه به لایه‌های برف است
اکثر بهمن برف ها پس از بارش سنگین برف و همراهی آن با باد شکل می‌گیرند. بادهای قوی می‌توانند برف را به شدت متراکم کنند و یک لایه‌ی بیرونی مستحکم از برف ایجاد کنند.
اما تشخیص این لایه‌ی مستحکم بیرونی به تنهایی کافی نیست. مهم‌تر از آن لایه‌ی درونی برف است که اگر به اندازه‌ی کافی ضعیف باشد می‌تواند منجر به تشکیل بهمن شود.
در واقع می‌توان آن را به یک خانه‌ی پوشالی تشبیه کرد.
اگر چنین برفی را پیرامون خود احساس کردید سریعا از آن محل دور شوید. اگر نمی‌توانید از آنجا فرار کنید به سمت درختی نزدیک خود بروید و آن را محکم بگیرید.
اقدامات پس از روی دادن بهمن
اقدامات بعد از وقوع بهمن در مناطقی که بهمن تهدید قابل توجهی برای مردم به شمار می‌رود، مانند پیست‌های اسکی، شهرهای کوهستانی، جاده‌ها و برای کوهنوردان باید انجام داد :
برای مقابله با ریزش بهمن دهان خود را بپوشانید
اگر نتوانستید از ریزش بهمن فرار کنید و در آن گیر افتادید، اولین کار، پوشاندن دهان است. باید به گونه‌ای دهان خود را محافظت کنید که از رفتن برف به داخل آن جلوگیری شود.
برای مقابله با بهمن، نفس کشیدن اصل اول است
بیش از 70 درصد مرگ‌هایی که به خاطر بهمن برف اتفاق می‌افتد به دلیل خفگی و عدم توانایی فرد برای نفس کشیدن است.
پس باید تلاش کنید سر خود را از توده‌ی برفی که در آن گیر افتاده‌اید بالاتر نگه دارید تا توانایی نفس کشیدن را از دست ندهید. توجه به این نکته، فاصله‌ی بین مرگ و زندگی است.
از هر روشی برای نجات دادن خود کمک بگیرید
از هر روشی که در زمان وقوع بهمن به ذهنتان می‌آید برای نجات از بهمن کمک بگیرید. پا کوبیدن، لگد زدن، حرکتی شبیه شنای پروانه و هر کاری که شما را یک قدم به زنده ماندن نزدیک میکند.
کوله‌پشتی خود را نگه دارید
برخلاف باور عمومی که بر رها کردن کوله‌پشتی تأکید میکند، اگر یک کوله بر پشت خود دارید، بهتر است آن را نزد خود نگه دارید.
دومین دلیل عمده‌ی مرگ ناشی از ریزش بهمن، مربوط به برخورد به درخت، تخته سنگ و نظایر این‌ها و ترومای ناشی از آن است.
بنابراین وقتی کوله‌پشتی خود را همراه داشته باشید، هنگام برخورد به این مانع‌ها، به عنوان یک محافظ برای شما عمل میکند.
آنچه باید برای پس از سقوط بهمن بدانید
بعد از آنکه بهمن فروکش کرد تنها می‌توانید برای رسیدن کمک منتظر بمانید.
در این مدت مهمترین کار، تنفس است که کار راحتی نیست. وقتی در زیر برف نفس می‌کشید برف‌های مقابل صورت شما آب می‌شود و لحظاتی بعد به دلیل سرما، تبدیل به یخ خواهد شد.
بنابراین بهتر است یک پلاستیک دور سر خود بکشید.
روش دیگر مشت کردن دست و بیرون آوردن آن از برف است. این روش هم به تنفس شما کمک میکند و هم نشانه‌ای برای امدادگران است که شما را پیدا کنند.
بهترین زمان نجات یافتن از ریزش بهمن
طبق آمار، 15 دقیقه‌ی ابتدایی گرفتار شدن در بهمن، بهترین زمان نجات یافتن است. اگر این زمان به 20 دقیقه برسد، احتمال زنده ماندن به 30 درصد کاهش می‌یابد.
√ بعد از رفتن به زیر برف زمان طلایی شما تا قبل از بیهوشی است پس باید نهایت تمرکز خود را به خرج دهید تا از سقوط بهمن نجات پیدا کنید.
استفاده از ابزار کمکی برای مقابله با بهمن برف
به لطف تکنولوژی، روش‌هایی برای افزایش احتمال زنده ماندن هنگام ریزش بهمن وجود دارد. استفاده از ترنسیور بهمن (avalanche beacon) بهترین ابزار برای مقابله با ریزش بهمن است.
این وسیله به امدادگران کمک میکند تا شما را ردیابی کنند.
بنابراین بهتر است از آغاز فرایند کوهنوردی این وسیله را به خود متصل کنید. ناگفته نماند که این ابزار، نباید شما را از رعایت نکات ایمنی هنگام کوهنوردی غافل کند.
جمع بندی
ریزش بهمن یک جریان سریع برف است که معمولاً در شیبهای تپه‌ها یا کوه‌ها رخ می‌دهد و می‌تواند به‌طور خودبخود به دلیل بارش زیاد برف، تغییرات دمایی یا به واسطه عواملی مانند انسان‌ها، حیوانات و زلزله‌ها تحریک شود. بهمن‌ها معمولاً در شرایط جوی ناپایدار و در مناطقی با لایه‌های برف ضعیف یا سنگین رخ می‌دهند و می‌توانند یخ، سنگ و درختان را جابجا کنند. این پدیده در مناطق با ارتفاعات بالا و در فصول سرد به طور گسترده‌تری اتفاق می‌افتد.
عوامل مختلفی مانند بارش زیاد برف، ذوب شدن برف زیر تابش خورشید، تغییرات دمایی و فرسایش لایه برف می‌توانند باعث ناپایداری برف و در نتیجه وقوع بهمن شوند. در مناطقی که بهمن تهدید جدی به شمار می‌رود، مانند پیست‌های اسکی، جاده‌ها و مناطق کوهستانی، اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر بهمن ضروری است. این اقدامات شامل استفاده از مواد منفجره برای تحریک بهمن به‌صورت کنترل‌شده، اسکی برش برای فشرده‌سازی برف و تثبیت لایه‌های برف است.
تثبیت برف، آموزش‌های ویژه و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در پیشگیری از سقوط بهمن نقش مهمی ایفا میکند. این اقدامات به کاهش خطر وقوع بهمن و به حداقل رساندن خسارات آن کمک میکند و برای حفظ ایمنی ساکنان و کوهنوردان ضروری است.
منبع : en.wikipedia.org
