از معروف ترین تا زیباترین کوه های ایران کدام‌اند؟

زمان مطالعه: 12 دقیقه

کوه‌ های ایران، با تنوع بی‌نظیر و قله‌های سربه‌فلک‌کشیده، بخشی جدایی‌ناپذیر از جغرافیا و فرهنگ این سرزمین هستند. از دماوند، بلندترین قله ایران، تا زردکوه و الوند که هر کدام داستان‌های خاص خود را دارند، این کوه‌ها مقصدی برای کوهنوردان، طبیعت‌دوستان و ماجراجویان هستند.ایران، سرزمینی با تاریخ و طبیعت غنی، در قلب خود کوه‌هایی را جای داده که نه‌تنها مناظر خیره‌کننده‌ای دارند، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این کشور هستند. کوه‌ های ایران، از البرز در شمال تا زاگرس در غرب و جنوب، تنوعی شگفت‌انگیز از قله‌های مرتفع و مسیرهای کوهنوردی را ارائه می‌دهند.

دماوند، سبلان، زردکوه، الوند و دیگر قله‌ها هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را به مقاصد محبوب برای کوهنوردان داخلی و خارجی تبدیل کرده است. این مقاله، با تمرکز بر  کوه‌ های ایران، به معرفی بلندترین و معروف‌ ترین قله‌های این سرزمین می‌پردازد، مسیرهای دسترسی و نکات کلیدی برای صعود را بررسی می‌کند و نقش این کوه‌ها را در فرهنگ و طبیعت ایران برجسته می‌سازد.

 

 

اهمیت کوه‌ های ایران در طبیعت و فرهنگ

کوه‌ های ایران تنها عوارض جغرافیایی نیستند؛ آن‌ها نماد استقامت، زیبایی و پیوند عمیق انسان با طبیعت‌اند. رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس، که بخش عمده قله‌های ایران را در خود جای داده‌اند، منابع آب، زیستگاه‌های حیات‌وحش و مناطقی برای کشاورزی و دامداری هستند. از نظر فرهنگی، کوه‌ هایی مانند دماوند در اساطیر ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارند و در شعر و ادبیات پارسی بارها ستایش شده‌اند. برای کوهنوردان، این قله‌ها فرصتی برای چالش، کشف و ارتباط با طبیعت فراهم می‌کنند. شناخت کوه‌ های ایران و ویژگی‌های آن‌ها، از موقعیت جغرافیایی تا مسیرهای صعود، برای هر ماجراجویی ضروری است.

 

نام کوه های ایران

 

| در مورد کوه های تهران بیشتر بدانید… |

 

معرفی تک تک کوه های ایران 

ایران کوه‌ های فراوانی دارد که در رشته‌کوه‌های مختلفی پراکنده‌اند. بلندترین کوه ایران، دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین و بلندترین کوه‌های ایران اشاره می‌شود:

قله دماوند

کوه دماوند در قسمت مرکزی رشته کوه البرز و در جنوب دریای خزر و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. ارتفاع قله دماوند به ۵,۶۱۰ متر میرسد که باعث شده بلند ترین قله خاورمیانه شناخته شود.

قله دماوند که به عنوان بام ایران شناخته می شود ، بلندترین آتشفشان در آسیا و خاورمیانه است ،در صورت تمیز بودن آب و هوا می توان این قله را از بسیاری از شهرهایی مثل قم ، تهران ، ورامین و استان هایی مثل گیلان اصفهان (ارتفاعات نطنز) و حتی در صورت کاملا پاک بود هوا از بخش هایی در ترکمنستان مشاهده کرد.

و برای صعود به دماوند  چهار مسیر اصلی وجود دارد: مسیرجنوبی، مسیر شمالی، مسیر شمال شرقی، مسیر غربی

موقعیت و دسترسی

دماوند در ۷۰ کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است. برای دسترسی به قله دماوند که یکی از بلندین کوه‌ های ایران می باشد از تهران به سمت جاده هراز حرکت کنید و به شهر پلور و سپس روستای رینه برسید. رینه نقطه شروع اکثر صعودها به دماوند است.

 

| برای آماده شدن کامل، مقاله «لیست وسایل کوهنوردی» یه فهرست جامع و کاربردیه. حتماً بخونش! 🎒🧗‍♂️ |

 

علم کوه از کوه های ایران

علم کوه با ۴۸۵۰ متر ارتفاع بعد از قله دماوند، دومین بام ایران شناخته می شود اما علت اصلی محبوبیت این کوهستان زیبا دامنه شمالی آن است، دیواره ای عظیم که فنی ترین و سخت تری مسیر های صخره نوردی و سنگ نوردی در ایران را دارد.

این کوه از جبهه شمالی به کلاردشت و از جبهه جنوبی به طالقان مشرف است. رودبارک و کلاردشت نزدیکترین شهرها به این منطقه در استان مازندران و پراچان و طالقان نزدیک‌ترین شهرها به این منطقه در استان تهران هستند.

علم کوه دیواره ای دارد که این دیواره از گذشته‌های دور مورد توجه کوهنوردان جهان بوده و کوهنوردان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و … بر روی مسیرهای متعدد این دیواره صعود انجام داده اند. مسیر گرده آلمان ها-فرانسوی ها از اولین مسیرهای روی گرده این دیواره گرانیتی است.

قله علم کوه یکی از قله های رشته کوه البرز است که در جنوب دریای خزر واقع شده ، این قله در منطقه تخت سلیمان، ۲۰ کیلومتری شهرستان کلاردشت استان مازندران واقع شده اما از طریق شهرستان های پراچان و طالقان استان البرز هم میتوان به علم کوه رسید. 

موقعیت و دسترسی

علم‌کوه در غرب مازندران واقع شده است. از تهران، به سمت چالوس و سپس کلاردشت حرکت کنید. از کلاردشت، جاده به روستای رودبارک و سپس ونداربن می‌رسد، که نقطه شروع صعود است.

 

| دنبال قله‌هایی هستی که هر صعودش یه خاطره فراموش‌نشدنی بسازه؟ مقاله “بهترین کوه‌ های ایران برای کوهنوردی” دقیقاً راهنمای توئه. |

 

سبلان

سبلان یا به ترکی آذربایجانی «ساوالان»، با ارتفاع ۴,۸۱۱ متر پس از قله دماوند و علم کوه، سومین قله بلند از کوه های ایران به شمار می‌رود.

کوه سبلان از جاهای دیدنی مشگین شهر به شمار می‌رود و در استان اردبیل، ۳۵ کیلومتری شهر اردبیل، ۲۵ کیلومتری شهرستان مشگین شهر قرار دارد. 

سبلان درمجموع سه قله مشهور دارد. بزرگ‌ترین قله سبلان، به «سلطان» شهره است. دو قله‌ دیگر نیز «هرم» و «کسری» نامیده می‌شوند. یکی دیگر از جاذبه‌های این منطقه که می‌توان آن را به‌نوعی نماد سبلان هم دانست، سنگی طبیعی به‌شکل یک عقاب است. این سنگ که با نام قارتال نیز شهرت دارد، در جبهه غربی قله سبلان و در کنار جان‌پناه واقع شده است.

فقط توجه داشته باشید: گردشگران و کوهنوردان هنگام حضور در کوه سبلان از نزدیک شدن به خرس قهوه‌ای و توله‌هایش خودداری کنند چراکه این‌کار می‌تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد.

موقعیت و دسترسی

سبلان در ۳۵ کیلومتری غرب اردبیل قرار دارد. از اردبیل به سمت مشگین‌شهر و سپس روستای شابیل حرکت کنید، که نقطه شروع صعود است.

به شما پیشنهاد میکنم برای مقابله با حمله خرس و جانوران دیگر و حتی دانستن اینکه هنگام حمله سگ باید چه کنیم؟ حتما فیلم دوره مقابله با حمله جانوران با تدریس استاد هاب چراغی رو مشاهده کنید.

 

کوه های ایران : قله سماموس

قله سماموس یا قله سمام نام قله‌ایست که، مرتفع‌ترین قلهٔ مشرف به دریای خزر و بلندترین قلهٔ گیلان است. سمام نام عمومی منطقه‌ای در سمت شمال غربی چکاد است که چند پارچه آبادی در آن قرار دارد و در صورت نسبت سمامی خوانده می‌شود. 

ارتفاع این قله ۳۷۲۶ متر است و در رشته کوه های البرز غربی قرار دارد.

 

 

قله خلنو

قله خلنو، از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به درهٔ رودخانهٔ وارنگرود، از شرق به دشت لار (محدوده لواسانات) و از غرب به وسیلهٔ خط‌الرأس هرزه‌کوه به درهٔ رودخانه کرج متصل می‌شود. این قله سرچشمه اصلی رودخانهٔ وارنگرود بوده که سرچشمه و منبع اصلی دریاچهٔ سد کرج است.

این قله با ارتفاع ۴۳۷۴ متر یکی از کوه های ایران جزو قلل رشته کوه البرز مرکزی می باشد.

 

 

قله شاه البرز از کوه های ایران

قله شاه البرز با ارتفاع ۴۱۷۰ متر بلندترین قله از خط الراس طولانی و شامخی است که در شمال شهرک طالقان و بین دو دره طالقان در سمت جنوب و الموت در سمت شمال قرار گرفته‌است. این خط الراس از جنوب به روستای دره طالقان و روستاهای حسنجون، آرتون، بزج و شهراسر، از شرق به پراچان و دیزان، از شمال به دینه رود، کلان، سیلیکان، اوانک، بالا روچ ، پایین روچ و دره الموت و از غرب به روستای آوه منتهی می‌شود. شاه البرز از سمت غرب به قله زیورچال می‌رسد و از جناح شمالی محدود به دیواره‌ها و سنگ‌های بلند حدوداً ۶۰۰ متری و یخچال‌های دائمی است.

 

 

قله آزادکوه 

آزاد کوه نام یکی از بلندترین کوه های ایران در استان مازندران است. اسم آزادکوه توسط محلیان ساکن اطراف برای این کوه گذاشته شده‌است.

به صورت کلی چهار مسیر برای صعود به آن وجود دارد که مسیر نزدیک آن از روستای کلاک بالا آغاز می‌شود. این قله تنها به وسیله یال جنوبی به دیگر قلل منطقه متصل است  و ارتفاع آن ۴۳۵۵ متر است.

 

 

کوه های ایران : قله سیالان

قله سیالان ، نام کوهی است که قله آن در مرز استان‌های مازندران و قزوین قرار گرفته‌است. قله سیالان ۴۱۷۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

این کوه از جنوب به منطقه رودبار الموت از استان قزوین و از شمال به دره دوهزار از شهرستان تنکابن در مازندران مشرف است. برای این قله یک جانپناه در سمت شمالی و یکی در سمت جنوبی وجود دارد و به صورت کلی می‌توان از سه مسیر یه سیالان صعود است.

 

 

قله دوبرار

ارتفاع  قله دوبرار ،  ۴۰۸۰ متر است و برای رسیدن به این قله باید از انتهای روستای هویر در مسیر رودخانه به چشمه ای برسید و سپس از انجا به گردنه ی دو برار برویدو از طریق گردنه هم به قله ی دوبرار شرقی برسید. قله دوبرا از جکله بلند ترین کوه های ایران به شمار می رود.

 

 

قله توچال از کوه های ایران

قله توچال با ۳۹۶۴ متر ارتفاع در کوهستانی به همین نام در شمال شهر تهران و قسمتی از دامنه رشته کوه البرز مرکزی واقع شده است. کوهستان توچال به صورت خط الراسی شرقی-غربی در جناح جنوبی رشته کوه البرز قرار دارد. کوه توچال از سمت شمال به دره رودخانه های شهرستانک و جاجرود و از سمت غرب با اتصال به خط الراس های نسبتا کم ارتفاع تری به قلل کوه های استان البرز متصل می شود.

 

 

قله کلکچال

قله کلکچال در رشته‌کوه‌های البرز مرکزی و شمال تهران واقع شده و ارتفاع آن حدود ۳۸۵۰ متر است. این قله به دلیل دسترسی آسان از مناطق مثل «درکه»، مقصد محبوب کوهنوردان است. مسیر صعود به کلکچال بیشتر از طبیعت سرسبز و مناظر زیبای تهران عبور می‌کند و برای کوهنوردان مبتدی تا حرفه‌ای مناسب است. در این قله پناهگاه‌هایی برای استراحت کوهنوردان نیز وجود دارد.

 

 

کوه های معروف ایران : قله پهنه حصار

قله پهنه حصار به ارتفاع ۳۳۷۵ متر در منطقه البرز مرکزی و در شمال غرب تهران واقع می‌باشد. به این قله “پهنه حصار” ، “پهن حصار” و “پشته بند” هم گفته می‌شود و نام رسمی آن در برخی منابع و سایت‌ها “گندم چال” می‌باشد. پهنه سار از شرق به دره و روستای سنگان، از غرب به روستای خور و از جنوب به روستای واریش منتهی می‌شود.

 

 

دنا

اولین رشته بلند سلسله جبال زاگرس کوه دنا است. رشته کوه دنا سراسر شمال و شرق استان کهکیلویه و بویراحمد را در بر می گیرد. شرق و جنوب شرقی این رشته کوه به استان فارس، غرب آن به چهارمحال و بختیاری و در قسمت شمالی به استان اصفهان محدود می شود. به طور کلی بیشتر این رشته کوه از جمله بلندترین قله آن در استان کهکیلویه و بویراحمد واقع شده است.

ارتفاع بلندترین کوه مجموعه دنا یعنی قاش مستان ۴۴۵۹ متر می باشد. در طول این رشته بیش از ۴۰ قله یا به عبارتی ۴۹ قله بالای ۴۰۰۰ متری قرار گرفته است. در واقع کوه دنا مجموعه بیشترین تعداد قلل بالای چهارهزار متر در کشور است.

 

 

زردکوه از کوه های ایران

زرد کوه را بایست پس از کوه دنا دومین رشته بلند سلسله جبال زاگرس دانست. این رشته کوه با طول تقریبی ۱۲۳ کیلومتر و عرض متوسط ۲۰ کیلومتر، از منطقه شهرکرد شروع شده و تا روستای کاج واقع در منطقه کوهرنگ پایان می یابد. بلندترین قله زردکوه، کلونچی به ارتفاع ۴۲۲۵ متر، نام دارد.

 

 

سهند

کوه سهند با ارتفاع ۳۷۰۷ متر، یکی از بلندترین کوه‌های آذربایجان و یکی از مهم‌‌ترین کوه‌های آتشفشانی خاموش ایران به ‌شمار می‌رود و از جاذبه های گردشگری تبریز محسوب می‌شود.

برای رفتن به کوه سهند ابتدا باید به مراغه و از آنجا به روستاهای قراتلو و کرده ده بروید، سپس وارد یک جاده خاکی خواهید شد که پس از طی کردن هفت کیلومتر از آن به ارتفاع ۲۵۹۰ متری روی دامنه سهند می رسید. این مکان گوران بولاغی نام دارد.  گوران بولاغی یک چشمه آب و محل های مسطحی دارد که شرایط را برای چادر زدن کوهنوردان فراهم می کند.

پیست اسکی سهند علاوه بر این که به عنوان بزرگ‌ترین پیست اسکی شمال غربی ایران شناخته می‌شود، یک پیست اسکی بین المللی است و بسیاری از مسابقات کشوری و بین المللی در این پیست انجام می‌شود.  این پیست دارای ۱۲ بالابر، هتل ویلایی، تله اسکی و مدرسه اسکی است.

پیست اسکی سهند در ۳۰ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد و بعد از روستای ایرانق وارد این پیست می‌شوید. از تبریز تا پیست سهند تقریبا ۲۰ دقیقه فاصله است.

 

 

کوهنوردی در ایران؛ از تفریح تا حرفه

کوه‌ های ایران فرصت‌هایی عالی برای کوهنوردی، اسکی، صخره‌نوردی و طبیعت‌گردی فراهم می‌کنند. مناطق مثل دماوند، علم‌کوه، سبلان، دنا و زردکوه از مقاصد معروف کوهنوردی هستند. بسیاری از این قله‌ها دارای پناهگاه، مسیرهای پاکوب، و راهنمایان محلی هستند که امکان صعود ایمن را فراهم می‌کنند. انجمن‌های کوهنوردی در شهرهای مختلف فعال هستند و برنامه‌های منظم طبیعت‌گردی اجرا می‌کنند. در فصل زمستان، پیست‌های اسکی مانند دیزین و توچال میزبان ورزشکاران و گردشگران داخلی و خارجی‌اند.

 

نکات کلیدی برای کوهنوردی در کوه‌ های ایران

برای تجربه‌ای ایمن، حرفه‌ای و لذت‌بخش در دل کوه های ایران، رعایت چند نکته کلیدی ضروری است:

• برنامه‌ریزی دقیق: پیش از آغاز صعود، مسیر خود را با استفاده از نقشه‌های دقیق کوهنوردی بررسی کنید. در مسیرهای متنوع کوه های ایران، دانستن موقعیت پناهگاه‌ها، چشمه‌ها، نقاط خطرناک و مسیرهای فرعی اهمیت زیادی دارد.

• تجهیزات مناسب: همراه داشتن تجهیزات استاندارد مانند کرامپون، باتوم کوهنوردی، لباس گرم، چراغ پیشانی و کیت کمک‌های اولیه، نقش اساسی در حفظ جان و سلامت کوهنوردان در ارتفاعات مختلف کوه های ایران دارد.

• بررسی شرایط آب‌وهوا: آب‌وهوای کوهستانی ناپایدار است، به‌ویژه در مناطق مرتفعی چون دماوند، زردکوه یا سبلان. بررسی دقیق پیش‌بینی هواشناسی پیش از حرکت در کوه های ایران، مانع از بروز بسیاری از حوادث ناخواسته می‌شود.

• صعود گروهی: بسیاری از مسیرهای فنی و خطرناک در کوه های ایران بهتر است به‌صورت گروهی و با راهنما طی شوند. صعود گروهی، علاوه بر بالا بردن ایمنی، باعث افزایش انگیزه و مدیریت بهتر بحران می‌شود.

• احترام به طبیعت: طبیعت کوهستانی ایران، بخشی از سرمایه ملی ماست. در هنگام حضور در کوه های ایران، از آسیب رساندن به پوشش گیاهی و جانوری خودداری کرده، زباله‌ها را با خود بازگردانید و به محیط زیست احترام بگذارید.

 

| با پکیج آموزشی شروع کوهنوردی، صعود ایمن و حرفه‌ای را شروع کنید—همین حالا تهیه‌اش کنید! |

 

رشته‌کوه‌های ایران

کوه‌های ایران بخش بزرگی از چهره طبیعی کشور را تشکیل می‌دهند و در قالب چند رشته‌کوه مهم گسترده شده‌اند. این رشته‌کوه‌ها به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند: البرز، زاگرس، کوه‌های مرکزی و کوه‌های مرزی. رشته‌کوه البرز در شمال کشور واقع شده و بلندترین قله ایران، یعنی دماوند، در آن قرار دارد. زاگرس در غرب و جنوب غربی امتداد یافته و قله‌های معروفی چون دنا، زردکوه و اشترانکوه را در دل خود جای داده است. در مرکز ایران، کوه‌های مرکزی با قللی همچون شیرکوه، کرکس و بزمان گسترده‌اند و در نهایت، رشته‌کوه‌های مرزی در نواحی شرقی و غربی کشور، به‌ویژه در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه دیده می‌شوند.

اگر می‌خواهید با این رشته‌کوه‌ها و ویژگی‌های هر کدام بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «رشته‌کوه‌ های ایران» را در بریم کوه مطالعه کنید.

 

 

 

طرح سیمرغ  شامل معروف ترین

طرح سیمرغ کوه‌ های ایران به مجموعه صعود به ۳۱ قله‌ی بلند ایران در ۳۱ استان ایران اطلاق می شود که در سال ۱۳۹۵توسط فدراسیون کوهنوردی وصعود های ورزشی به عنوان یک طرح ملی و اقدام توسعه گرا در صنعت گردشگری به  تصویب رسید. بر اساس این  طرح ، افرادی که بر مبنای اهداف و شرایط لازم مطرح‌شده توسط فدراسیون کوهنوردی هرزمان بتوانند به این مجموعه قلل صعود نمایند و مدارک و مستندات لازم را به فدراسیون ارائه نمایند مفتخر به دریافت نشان سیمرغ کوهنوردی هستند. از مهم‌ترین اهداف طرح سیمرغ کوهنوردی، سفر و گردش کوهنوردان به نقاط مختلف ایران عزیز است که به واسطه آن بتوانند با فرهنگ و اخلاقیات مردمان سرزمینمان ایران، آشنایی یابند.

 

لیست کامل از کوه های ایران در PDF

لیست این کوه ها را از طریق فایل زیر میتوانید مشاهده کنید.

کوه های ایران

جمع‌بندی

کوه‌ های ایران فراتر از مرزهای جغرافیایی، نمادی از تاریخ، فرهنگ و تنوع طبیعی کشور هستند. از قله افسانه‌ای دماوند گرفته تا زنجیره باشکوه زردکوه و دنا، هر کدام نقشی مهم در شکل‌دهی به اکوسیستم، منابع آبی و اقلیم ایران دارند. صعود به این قله‌ها تنها یک تجربه ورزشی یا تفریحی نیست، بلکه فرصتی برای لمس شکوه طبیعت، بازخوانی اسطوره‌ها و نزدیکی با ریشه‌های فرهنگی این سرزمین است.

آشنایی با کوه‌ های ایران نه تنها به ما کمک می‌کند تا بهتر از آن‌ها حفاظت کنیم، بلکه درک عمیق‌تری از جغرافیای این سرزمین پهناور به ما می‌دهد. کوهنوردی در ایران، ترکیبی از چالش، زیبایی، ماجراجویی و احترام به طبیعت است—سفری که روح را غنی و ذهن را تازه می‌کند.

 

سؤالات متداول

۱. بلندترین کوه ایران کدام است؟

کوه دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر بلندترین قله ایران و خاورمیانه است.

۲. امن‌ترین قله برای کوهنوردان مبتدی کدام است؟

قله‌هایی مانند توچال، کلک‌چال و شیرکوه برای شروع مناسب‌تر هستند.

۳. آیا همه کوه‌ های بلند ایران در البرز قرار دارند؟

خیر، بسیاری از قله‌های بلند نیز در زاگرس، مانند دنا و زردکوه، قرار دارند.

۴. بهترین فصل برای کوهنوردی در ایران چه زمانی است؟

بهار و اوایل پاییز بهترین زمان برای صعود به بیشتر قله‌های ایران هستند.

 

منبع