کوهنوردی یکی از جذاب و سختترین ورزشهای جهان است. برخلاف تصور بسیاری از مردم، کوهنوردی همگانی نیازی به ابزار و وسایل خاص ندارد. البته اگر بخواهید این کار را به صورت حرفهای دنبال کنید حتماً باید تجهیزات کافی در اختیار داشته باشید. انجام کوهنوردی مزایا و فواید بسیار زیادی برای سلامتی بدن انسان به همراه دارد. مطالعه فواید و مزایای ورزش کوهنوردی حتی تنبلترین انسانها را هم به سمت ورزش کردن هدایت میکند. لذتبخشترین لحظات یک کوهنورد زمانی است که قله را فتح میکند و از بالای آن به جهان مینگرد.
آیا کوهنوردی ورزش است؟
یکی از مسائل جالبی که در مورد ورزش کوهنوردی گاهی اوقات مطرح میشود، انکار ورزش بودن این رشته است. عجیب است که برخی از اهالی ورزش ادعا میکنند کوهنوردی ورزش نیست و نمیتوان آن را مانند یک رشته ورزشی در نظر گرفت. شاید دلیل اصلی این ادعا تفاوتهایی باشد که بین رشته کوهنوردی و ورزشهایی مثل فوتبال یا تنیس وجود دارد. طبیعتاً رشتههایی مثل کوهنوردی بیشتر حالت همگانی دارند و ورزشهایی مثل فوتبال در سطح حرفهای مورد توجه قرار میگیرد. در رشتههایی مثل کوهنوردی مسابقاتی مثل فوتبال برگزار نمیشود اما رقابتهای گوناگونی وجود دارد که تیمهای کوهنوردی میتوانند در آنها شرکت کنند و به عناوین مختلفی برسند. در واقع مهمترین افتخار یک کوهنورد آن است که بتواند به قلههای مرتفع و سخت صعود کند. در مورد سختی ورزش کوهنوردی هم قطعاً کمی فکر کردن به اینکه بخواهیم قلههایی مثل اورست یا دماوند را فتح کنیم پاسخ سوالمان را میدهد.
چه بسا صعود کردن به قلهای مثل دماوند سختتر از بازی کردن در یک تیم فوتبال باشد. البته ورزش کوهنوردی در شرایطی که به صورت حرفهای دنبال شود این چالشها را برای ورزشکاران ایجاد میکند. اگر به کوهنوردی مانند یک ورزش همگانی نگاه کنیم میتوانیم آن را ورزشی برای سلامت و تندرستی خودمان در نظر بگیریم. این ورزش روی اکثر اندام انسان تاثیر مثبت میگذارد و نتایج آن را روی تقویت تنفس و عضلات بدن خیلی سریع مشاهده خواهید کرد. از طرفی برای ورزش کوهنوردی نیازی به این نیست که هر روز اقدام کنید. کافی است فقط یک مرتبه در هفته به دنبال انجام این ورزش بروید و حتی میتوانید با خانواده آن را امتحان کنید. کوهنوردی میتواند یکی از جذاب و هیجان انگیزترین ورزشهای جهان برای خانوادهها باشد.
اشکال گوناگون کوهنوردی چیست؟
ورزش کوهنوردی انواع گوناگونی دارد و نوع همگانی این رشته عادیترین آنها است. برخلاف رشته همگانی که هر کسی بدون امکانات هم میتواند آن را امتحان کند انواع دیگر کوهنوردی نیاز به ابزار خاصی دارند. با انواع مختلف کوهنوردی در جهان آشنا میشویم:
- تطبیقی:کوهنوردی تطبیقی ویژه معلولانی است که امکان کوهنوردی عادی را ندارند. انواع گوناگونی از وسایل کمکی برای حمایت از کوهنوردان تطبیقی در نظر گرفته میشود.
- کمکی:در کوهنوردی کمکی هنورد از وسایل گوناگونی که به صخره وصل شدهاند برای بالا رفتن استفاده میکنند. در واقع این مدل از کوهنوردی به وسایل و تجهیزات شدیداً وابسته است.
- آلپاین: احتمالاً نام کوهنوردی آلپاین را بارها حداقل از اخبار شنیده باشید. در این شکل از ورزش کوهنوردی ورزشکار با ترکیبی از سنگ، برف و یخ نوردی مواجه است. کوهنوردی آلپاین حرفهایترین نوع این ورزش است که نیاز به مهارت فنی و تجهیزات زیادی دارد.
- سنگنوردی: رقابتیترین مدل کوهنوردی سنگنوردی است که در یک دیواره مصنوعی انجام میشود. این رشته ورزشی حتی در المپیک ۲۰۲۴ هم حضور داشت.
- Big Wall: این شکل از کوهنوردی ویژه افرادی است که دوست دارند مسیرهای طولانی پر از چالش را پشت سر بگذارند. آنها در مسیر خود مجبور هستند چندین بار توقف داشته باشند و سپس به صعود خود ادامه دهند.
- بولدرینگ: بولدرینگ مدلی از کوهنوردی است که شامل مسیرهای کوتاه در ارتفاعات کم میشود. در این روش ورزشکار باید روی صخرههای کوچک بدون استفاده از طناب صعود خود را انجام دهد.
- یخنوردی: یخنوردی نیز یکی دیگر از اشکال رقابتی ورزش کوهنوردی است که در یخچالهای طبیعی و آبشارهای یخ زده انجام میشود. ورزشکارانی که میخواهند در این رشته فعالیت داشته باشند باید وسایل و تجهیزات خاصی خریداری کنند.
انواع حرکات ورزشی در کوهنوردی
اگر میخواهید ورزش کوهنوردی را اصولی دنبال کنید باید با حرکات ورزشی آن آشنا شوید. آشنایی با این حرکات کمک میکند تا هنگام صعود به قلههای مرتفع مشکلات کمتری داشته باشید. مهمترین حرکات ورزشی که در کوهنوردی لازم است آنها را یاد بگیرید عبارتند از:
- راپینگ:در روش راپینگ که احتمالاً آن را بارها از تلویزیون مشاهده کرده باشید کوهنورد از یک طناب برای بالا رفتن از صخرهها کمک میگیرد. البته برای راپینگ نیازی نیست که حتماً به کوه واقعی سفر کنید و میتوانید این تمرین را در سالنهای ورزشی کوهنوردی هم انجام دهید. استفاده از طناب برای کوهنوردانی که به تازگی این ورزش را آغاز کردهاند گزینه جذابی است.
- سرب نوردی:تکنیک دیگری که در ورزش کوهنوردی میتوانید از آن استفاده کنید سرب نوردی است. در کوهنوردی سربی ورزشکار قطعات حفاظتی را به طناب خود وصل میکند تا اگر سقوط کرد قطعه مانع از برخورد ورزشکار با زمین شود. البته در این حالت اگر ورزشکار سقوط کند احتمالاً خطر آن بیشتر از سقوط با طناب باشد.
- سولو:کوهنوردی سولو زمانی اتفاق میافتد که کوهنورد بدون هیچ همراهی به کوهستان برود و حتی از ابزاری مثل طناب هم برای صعود خود استفاده نکند. کوهنوردی سولو شباهت زیادی به بولدرینگ دارد. کوهنوردی سولو کار سختی است و برای کوهنوردان تازه کار و مبتدی اصلاً پیشنهاد نمیشود.
- سرعت:گاهی اوقات ورزش کوهنوردی را میتوان سریع انجام داد. البته کوهنوردی سرعت ویژه افرادی است که میخواهند در این رشته به صورت رقابتی فعالیت کنند. برای افرادی که در این رشته شرکت میکنند و تکنیک سرعت را یاد میگیرند مسابقات گوناگونی برگزار میشود و آنها میتوانند برای کسب مدال تلاش کنند.
فواید ورزش کوهنوردی برای بدن چیست؟
هر ورزشکاری برای انتخاب ورزش کوهنوردی دلایل خاص خود را دارد. بسیاری از ورزشکاران صرفاً برای سرگرم کننده بودن کوهنوردی آن را انتخاب میکنند. با این حال همه ورزشکاران این نکته را به خوبی میدانند که ورزشهایی مثل کوهنوردی مزایا و فواید زیادی دارند که باید آنها را به صورت دقیق مورد بررسی قرار داد. فواید کوهنوردی را میتوانیم به سه بخش تقسیم کنیم. در کوهنوردی فواید زیر شامل حال همه ما میشود:
- سلامت جسمی:با استفاده از ورزش کوهنوردی قدرت خودتان را افزایش میدهید و کالریهای بیشتری میسوزانید و امکان کاهش وزن خواهید داشت.
- سلامت روحی و روانی:برخلاف تصور عموم مردم که فکر میکنند سلامت جسمانی تنها هدف کوهنوردان است، این ورزشکاران با استفاده از ورزشهایی مثل کوهنوردی از لحاظ روحی و روانی هم در شرایط بهتری قرار میگیرند.
- مزایای اجتماعی:جالب است بدانید که کوهنوردی حتی مزایای اجتماعی هم دارد. در کوهنوردی با جامعه بزرگتری ارتباط میگیرید و میتوانید مهارتهای ارتباطی و نحوه دوستیابی خودتان را بهروزرسانی کنید. هر مرتبه که به کوه بروید و افراد جدیدی را ببینید احتمالاً دوستان بیشتری پیدا میکنید و میتوانید اجتماع بزرگی از کوهنوردان را تشکیل دهید. چنین فرصتی در ورزشهای دیگر کمتر به وجود میآید. دلیل آن هم این است که کوهنوردی گروهی معنا دارد اما ورزشهای دیگر حالت رقابتی پیدا میکنند.
ورزش کوهنوردی برای لاغری موثر است؟
یکی از فواید بزرگ ورزش کوهنوردی برای افراد چاق، کاهش وزن است. البته همه ما به خوبی میدانیم که با وزن اضافه دل به کوه زدن و صخرهنوردی کردن کار بسیار سختی است. کمتر ورزشکاری را پیدا میکنید که با این شرایط حاضر به کوهنوردی باشد اما اگر افراد چاق بدانند که کوهنوردی میتواند شکم آنها را آب کند هرچه سریعتر سراغ این رشته ورزشی میروند. بررسی کارشناسان نشان میدهد که هر ساعت کوهنوردی میتواند حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ کالری را بسوزاند. هرچه استراحت شما بین مسیرها کمتر باشد میزان کالری که از بین میرود بیشتر خواهد بود. البته ورزش کوهنوردی فقط وزن را کم نمیکند بلکه برای عضلات سازی همزمان هم مفید است. اگر کاهش وزن تنها هدف شما هنگام صخره نوردی باشد باید روی چند پارامتر خاص بیشتر متمرکز باشید. مثلاً تعداد جلسات کوهنوردی خودتان را باید افزایش دهید و استراحتهای بین مسیر در کوهستان را کمتر کنید.
نکته جالب دیگری که در مورد این موضوع خدمتتان باید بیان کنیم مقایسه چربی سوزی در صخرهنوردی با دیگر ورزشها است. ورزش پرهیجان و محبوبی مثل دوچرخه سواری در هر ساعت میتواند ۵۱۷ کالری از شما بسوزاند. این در حالی است که ورزش کوهنوردی در کمترین حالت هر ساعت ۷۰ کالری میسوزاند. برای اینکه در کوهنوردی سریعتر به موفقیت برسید صحبت کردن با همراهان را کاهش دهید و فقط روی صعود خودتان متمرکز باشید. البته برای افزایش کالریسوزی نباید سرعت زیادی داشته باشید. هرچه سرعت شما کمتر باشد فشاری که به بدنتان برای کالریسوزی میآید بیشتر میشود. البته این استراتژی را در کوههای سخت و پرپیچ و خم مورد استفاده قرار ندهید. این استراتژی ویژه کوهستانهایی است که از لحاظ درجه سختی شرایط بهتری دارند.
ورزش کوهنوردی و درمان بیماری ها
ورزش کوهنوردی میتواند به درمان برخی بیماریها کمک کند. بیماریهای زیادی در جهان وجود دارند که کوهنوردی میتواند روی آنها تاثیر مثبت داشته باشد. با برخی از بیماریهایی که رشته کوهنوردی میتواند در بهبود آنها تاثیر مثبت داشته باشد آشنا میشویم:
- فشار خون:معمولا کوهنوردان فشار خون کمتری دارند. البته این موضوع به وضعیت عمومی کوهنورد هم بستگی دارد. مطالعات علمی نشان میدهد که ورزش کوهنوردی سلامتی قلب و عروق را بهبود میبخشد و سبب کمتر شدن فشار خون میشود. البته گاهی اوقات صعود به ارتفاعات سخت و بالا افزایش فشار خون را به همراه دارد. با این حال اگر کوهنوردی را به صورت همگانی دنبال کنید و روی ارتفاعات پایین متمرکز باشید میتوانید فشار خون خودتان را کاهش دهید.
- دیابت:یکی از سخت و دردسرسازترین بیماریهایی که در جهان وجود دارد دیابت است. ورزش کوهنوردی کمک میکند تا وضعیت قند خون نسبت به گذشته بهتر کنترل شود و دیابت مدیریت گردد. به طور خودکار کوهنوردی باعث میشود قند خون افزایش نداشته باشد و میزان آن کاهش پیدا کند. از طرفی وقتی درگیر کوهنوردی شوید وزن شما آرام آرام کاهش پیدا میکند که این موضوع هم منجر به کنترل دیابت خواهد شد. البته یک نکته مهم را در مورد دیابت و کوهنوردی مد نظر قرار دهید. به هیچ وجه نباید دارو و برنامه غذایی که پزشک گفته را به خاطر کوهنوردی تعطیل کنید. کوهنوردی فقط یک مکمل خوب برای کنترل بیماری شما است.
- کبد چرب:ورزش کوهنوردی و داشتن فعالیتهای بدنی متنوع به افرادی که مبتلا به کبد چرب غیر الکلی هستند برای کنترل و بهبود بیماری فرصت خوبی خواهد بود. همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم کوهنوردی به کاهش وزن کمک میکند که این موضوع روی بهبود شرایط کبد چرب تاثیر مثبت میگذارد. از طرفی کوهنوردان به خاطر ورزش سنگینی که انجام میدهند بدنهایی با استقامت بالا دارند و این موضوع به بهبود عملکرد قلب و عروق آنها و نهایتاً سلامت کبد کمک میکند. یکی از ویژگیهای بزرگ و مهم کوهنوردی چربی سوزی است که طبیعتاً روی کاهش مقدار چربی در کبد هم تاثیر میگذارد. اگر به طور حرفهای درگیر کوهنوردی شوید، میتوانید قند خون را بهتر مدیریت کنید و استرس خودتان را کاهش دهید که تمام این موارد روی بهبود وضعیت کبد تاثیر دارند و از فواید کوهنوردی برای کبد به شمار می روند.
- افسردگی:با توجه به مشکلات اقتصادی که در جامعه ما وجود دارد تقریباً همه درگیر افسردگی هستیم. در چنین شرایطی داشتن فعالیتهای گروهی و اجتماعی مثل کوهنوردی به بهبود وضعیت افسردگی کمک زیادی میکند. از طرفی وقتی شما درگیر کوهنوردی شوید وارد فضای آرامش بخش طبیعت میشوید که این اتفاق به خودی خود استرس و افسردگی شما را کاهش میدهد. ورزش کوهنوردی نیاز به تمرکز بسیار زیادی دارد که آن هم برای تقویت عملکرد ذهن و کاهش استرس و افسردگی مفید است. اگر مقابل چالشهای کوهنوردی موفق ظاهر شوید اعتماد به نفس شما افزایش پیدا میکند و دیگر خودتان را دست کم نمیگیرید.
- سیستم ایمنی بدن:قطعاً شما هم به خوبی میدانید که کوهنوردی باعث بهبود وضعیت ایمنی بدن میشود. وقتی درگیر ورزش کوهنوردی شوید قلب و عروق شما بهتر از قبل عمل میکنند. از طرفی عضلات مختلف بدن به دلیل عملکرد بیشتر تقویت میشوند که این موضوع هم روی قوی شدن سیستم ایمنی بدن موثر است. کاهش استرس و افسردگی که قبلاً در مورد آن صحبت کردیم هم میتواند سیستم ایمنی را قویتر کند. اندورفین که یک نوع هورمون خوش خیم است از طریق تمرین فیزیکی شدید به دست میآید و کوهنوردی بهترین ورزش برای ترشح آن است.
تمرین انواع حرکت ورزش کوهنوردی در باشگاه امکان پذیر است؟
بسیاری از حرکات ورزش کوهنوردی را در باشگاههایی که تجهیزات مناسب داشته باشند میتوانید انجام دهید. اساساً کوهنوردان حرفهای باید روزانه چیزی حدود ۵ ساعت در سالنهای ورزشی تمرین کنند تا توانایی رقابت با دیگران را داشته باشند. شما هم اگر میخواهید در زمینه کوهنوردی حرفهای باشید باید به تمرینهای زیر مسلط شوید:
- کلاسیک:حرکات کلاسیک انواع گوناگونی دارند و هر کدام از آنها میتوانند در پیشرفت کوهنورد موثر باشند. مثلاً حرکت پلانک برای افزایش استقامت و تعادل بدن بسیار مهم است. علاوه بر آن در این تمرین عضلات چهار سر ران و همسترینگ هم درگیر شده و تقویت میشوند تا هنگام کوهنوردی با مشکل کمتری از این نظر مواجه شوید.
- مورب:حرکات مورب شباهت زیادی به حرکات کلاسیک دارند. برای این حرکت هم شما باید حالت پلانک داشته باشید و سعی کنید زانوی راست را به سمت آرنج چپ هدایت نمایید. همین حرکت را با زانوی چپ و آرنج راست هم باید انجام دهید. این حرکات کمک میکنند تا عضلات مورب شکم تقویت شوند.
- صندلی: یکی دیگر از حرکاتی که برای کوهنوردان به شدت پیشنهاد میشود حرکت صندلی است. در این ورزش باید ستها را روی صندلی بگذارید و زانوها را به سمت قفسه سینه بکشید. با این کار میتوانید عضلات شکم و پا را که در ورزش کوهنوردی بسیار مهم هستند تقویت کنید.
- چرخش:حرکت کوهنوردی با چرخش بسیار مهم است و زمانی اتفاق میافتد که زانو به سمت قفسه سینه هدایت شود. این کار باعث گردش بدن به سمتهای چپ و راست میگردد. با حرکات چرخشی میتوانید بدن خودتان را متعادلتر کنید.
- پرش:حرکات پرشی بیشتر روی زانوها متمرکز هستند و به تقویت آنها کمک میکنند. این حرکات باعث تقویت شکم و عضلات پا میشوند و روی استقامت قلب و عروق تاثیرگذار هستند.
- دمبل:استفاده از دمبل برای تقویت بازو و شانه بسیار خوب است. با این کار میتوانید بازو و شانه خودتان را تقویت کنید و فشار اضافی به آنها وارد آورید. دقت داشته باشید که شانه و بازو در ورزش کوهنوردی فشار زیادی را متحمل میشوند و سلامت آنها برای شما اهمیت زیادی باید داشته باشد.
تمرین انواع حرکت ورزش کوهنوردی در منزل
نیازی نیست که برای ورزش کوهنوردی حتماً تمرینات خودتان را در باشگاه بدنسازی دنبال کنید. داخل منزل هم میتوانید بسیاری از حرکات این ورزش را انجام دهید. برخی از حرکات کوهنوردی که در منزل میتوان آنها را تمرین کرد را با هم بررسی میکنیم:
- بالاتنه:یکی از تمرینات مهمی که برای تقویت خودتان باید انجام دهید مربوط به بالاتنه است و با قاب بالای درب امکانپذیر میباشد. شما باید قاب بالای درب را بگیرید و کشش بالاتنه را در چند ست کوتاه انجام دهید. این تمرین را برای مدت زمان طولانی انجام ندهید و آن را به چند ست کوتاه مدت تقسیم کنید تا فشار استانداردی به بدن شما وارد شود.
- کتاب درسی:وقتی در مورد ورزش کوهنوردی صحبت میکنیم اشاره به کتاب درسی کمی عجیب است. برای صخره نوردی روی کوه چارهای جز این ندارید که دستهای قدرتمند و قوی داشته باشید. برای قوی کردن چنگالهای خودتان روزانه چند مرتبه در منزل قدم بزنید و یک کتاب بزرگ را در دست بگیرید. کتابهای داستانی قطور مثل هری پاتر یا کتب تاریخی میتوانند گزینه ایدهآلی برای شما باشند.
- پلانک:ویژگی جالب پلانک این است که آن را میتوانید هم در منزل و هم در باشگاه انجام دهید. با توجه به اینکه پلانک در تقویت مرکز بدن شما بیشترین تاثیر را میگذارد لازم است آن را در منزل هم انجام دهید. هرچه در انجام پلانک درستتر عمل کنید و به بدنتان فشار بیشتری وارد کنید عضلات قویتری خواهید داشت.
- سه سر:برای انجام تمرین سه سر به دو صندلی احتیاج دارید. ضمناً باید صندلیهایی را انتخاب کنید که ارتفاع یکسانی داشته باشند. دستهایتان را روی یک صندلی و پاها را روی صندلی دیگر قرار دهید. سپس باید خود را پایین بیاورید و مجدداً بالا بروید تا بدنتان نسبت به قبل وضعیت بهتری داشته باشد.
- لمس انگشت یک پا:در ورزش کوهنوردی داشتن تعادل و انعطاف برای بدن به شدت مهم است. ورزشی مثل لمس یک انگشت پا کمک میکند تا بدن شما تعادل خود را وقتی خم شدهاید بهتر حفظ کند. به این نکته دقت داشته باشید که روی کوه در شرایط مختلف مجبور هستید برای برداشتن وسایل خود خم شوید و اگر انعطاف و تعادل خوبی نداشته باشید با مشکل مواجه میشوید.
شرایط بیمه ورزش کوهنوردی
ورزش کوهنوردی حتی در حالت همگانی هم میتواند خطرات گوناگونی داشته باشد. طبیعتاً وقتی خطرات مختلفی در کمین ورزشکاران هستند آنها باید خود را بیمه کنند تا حداقل هزینههای ناشی از اتفاقات را کاهش دهند. برخی از شرایط بیمه ورزش کوهنوردی را با هم بررسی میکنیم:
- افرادی که میخواهند از بیمه ورزشکاران استفاده کنند باید این کار را از طریق کمیته خدمات درمانی فدراسیون ورزشی دنبال کنند.تعهدات بیمه ۷۲ ساعت پس از اینکه کارت صادر شود آغاز میگردد. به همین دلیل اگر میخواهید کوهنوردی خود را آغاز کنید آن را به ۷۲ ساعت پس از دریافت بیمه موکول نمایید.
- عضویت ورزشکاران در کمیته خدمات درمانی هم به صورت گروهی و هم به صورت انفرادی انجام میشود.اگر به صورت انفرادی این کار را انجام میدهید حتماً کد ملی خود را به شماره ۵۰۰۰۴۳۰۳ ارسال کنید و از اینکه عضو کمیته هستید مطمئن شوید.
- تنها اتفاقاتی که بر اثر ورزش کوهنوردی برای ورزشکاران رخ دهد شامل این بیمه هستند. اگر ورزشکار بر اثر حادثه دیگری دچار آسیب شود و از خدمات درمانی هم استفاده کند به محض مشخص شدن اینکه حادثه غیر ورزشی بوده تمام خدمات درمانی او لغو میشوند.
- ورزشکارانی که به عضویت این کمیته در میآیند نهایتاً تا دو ماه بعد از درمان فرصت دارند مدارک خود را به هیئت پزشکی استان ارسال کنند.هیئتهای پزشکی هم موظف هستند نهایتاً تا سه ماه مدارک را به فدراسیون ارسال کرده و اسناد هزینهها را نیز تا خرداد سال بعد ارسال نمایند.
جمع بندی
ورزش کوهنوردی جذابیتهای زیادی دارد اما در عین حال چالش برانگیز است و برای آغاز اصولی آن باید برنامههای مختلفی داشته باشید. در عین حال این ورزش فواید زیادی هم دارد و میتواند بسیاری از مشکلات احتمالی مربوط به سلامت شما را در آینده برطرف سازد. برای اینکه ورزش کوهنوردی را درست و اصولی آغاز کنید حتماً حرکات ورزشی آن را در باشگاه یا خانه انجام دهید و خودتان را مشمول بیمه ورزشکاران کنید. وقتی بیمه باشید با استرس کمتری به کوه میروید و هنگام کوهنوردی اعتماد به نفس بیشتری دارید.
منبع : outdoors.org
نظرات کاربران