کوهپیمایی چیست و چه فوایدی دارد؟ راهنمای کامل برای شروع

زمان مطالعه: ۸ دقیقه

کوهپیمایی یکی از فعالیت‌های پرطرفدار و لذت‌بخش در دنیای امروز به‌شمار می‌رود. این فعالیت نه‌تنها فرصتی برای لذت بردن از طبیعت و مناظر بکر کوهستانی فراهم می‌آورد، بلکه نقش مهمی در تقویت سلامت جسمی و روحی انسان‌ها ایفا می‌کند.

در عصری که زندگی ماشینی و کم‌تحرکی بخش بزرگی از سبک زندگی افراد را تشکیل داده، کوهپیمایی می‌تواند راهی مؤثر برای کاهش استرس، افزایش تحرک و بهبود کیفیت زندگی باشد. در این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف کوهپیمایی از جمله فواید آن، انواع سبک‌های کوهپیمایی، تجهیزات مورد نیاز، نکات ایمنی و روش‌های شروع این فعالیت مفرح و مفید خواهیم پرداخت.

 

 

کوهپیمایی چیست؟

 

کوهپیمایی یک فعالیت بدنی و تفریحی است که در آن افراد مسیرهای طبیعی و کوهستانی را با پای پیاده طی می‌کنند. این فعالیت می‌تواند از یک پیاده‌روی ساده در دامنه‌های کم‌شیب کوهستان گرفته تا صعود به ارتفاعات بلند و مسیرهای صعب‌العبور متغیر باشد.

کوهپیمایی نه‌تنها به عنوان ورزشی برای تقویت جسم، بلکه به عنوان راهی برای رسیدن به آرامش ذهنی و رهایی از فشارهای روزمره نیز شناخته می‌شود. بعضی افراد هدف خاصی مانند فتح یک قله دارند و برخی دیگر تنها به دنبال لذت بردن از طبیعت، هوای تازه و سکوت کوهستان هستند. از آنجا که مسیرهای کوهپیمایی از نظر سختی و شرایط متفاوت‌اند، این فعالیت برای افراد با سطوح مختلف آمادگی جسمانی قابل انجام است.

 

فواید کوهپیمایی

 

کوهپیمایی یکی از کامل‌ترین و مفیدترین فعالیت‌های بدنی برای ارتقاء سلامت جسمی و روانی به شمار می‌آید. این ورزش ساده اما مؤثر، ترکیبی از تحرک فیزیکی، ارتباط با طبیعت، و آرامش ذهنی است که می‌تواند تأثیرات شگفت‌انگیزی بر زندگی افراد داشته باشد. در ادامه، برخی از مهم‌ترین فواید کوهپیمایی را مرور می‌کنیم:

 

تقویت سیستم قلبی-عروقی:

حرکت مداوم در مسیرهای کوهستانی، به‌ویژه در مناطق شیب‌دار، باعث افزایش ضربان قلب شده و عملکرد سیستم گردش خون را بهبود می‌بخشد. کوهپیمایی منظم می‌تواند به کاهش فشار خون، بهبود سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک کند.

 

کاهش استرس و اضطراب:

قرار گرفتن در دل طبیعت، دوری از هیاهوی شهر و تنفس هوای تازه، از جمله عواملی هستند که کوهپیمایی را به روشی مؤثر برای کاهش استرس و اضطراب تبدیل می‌کنند. این فعالیت به ذهن فرصت استراحت می‌دهد و می‌تواند باعث افزایش حس شادی، آرامش و رضایت درونی شود.

 

 

افزایش قدرت عضلات و استخوان‌ها:

طی کردن مسیرهای ناهموار و سربالایی‌های کوهستانی موجب درگیر شدن گروه‌های مختلف عضلانی از جمله پاها، ران‌ها، باسن و حتی عضلات مرکزی بدن می‌شود. همچنین، فشار مداومی که در طول کوهپیمایی به استخوان‌ها وارد می‌شود، به استحکام و تراکم آن‌ها کمک می‌کند و از پوکی استخوان جلوگیری می‌نماید.

 

کاهش وزن و افزایش متابولیسم:

کوهپیمایی یکی از بهترین ورزش‌های هوازی برای سوزاندن کالری و کاهش وزن است. مسیرهای شیب‌دار و چالش‌برانگیز، بدن را وادار به مصرف انرژی بیشتری می‌کنند و در نتیجه، به‌طور مؤثری در کاهش چربی‌های اضافی بدن نقش دارند.

 

بهبود وضعیت روحی و روانی:

فعالیت بدنی منظم مانند کوهپیمایی باعث ترشح هورمون‌هایی نظیر آندورفین می‌شود که به بهبود خلق‌وخو، کاهش افسردگی و افزایش انگیزه کمک می‌کنند. ترکیب تحرک بدنی با طبیعت‌گردی، ذهن را از دغدغه‌های روزمره پاک می‌کند و احساس سرزندگی و انرژی را افزایش می‌دهد.

 

کاهش استرس

کوهپیمایی هورمون‌های آدرنالینی که از یک هفته‌ کاری پر استرس در بدن تولید شده است را آزاد می‌کند و باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود.کوهپیمایی هر نوع ورزش، خطر ابتلا به فشار خون، دیابت و انواع بیماری‌های قبلی را به شدت کاهش می‌دهد و می‌تواند تراکم استخوان را افزایش دهد و به طور موثر اثرات ناشی از پوکی استخوان را معکوس کند.

 

 

باز شدن مویرگ‌های بدن

مویرگ‌های بدن در شرایط عادی و در موقع استراحت به مقدار ۱۵ درصد ظرفیت خودشان باز و فعال هستند، ولی در حین کوهپیمایی مویرگ‌ها ۹۵ درصد فعال می‌شوند، چون اکسیژن و غذای مورد نیاز بدن از طریق مویرگ‌ها به نقاط مختلف بدن می‌رسد. بنا‌بر‌این با باز شدن و فعال تر شدن مویرگ‌ها مواد غذایی و اکسیژن با سرعت بیشتر و کیفیت سودمندتر به مغز و عضلات بدن می‌رسد.

 

 تاثیر کوهپیمایی در جلوگیری از بیماری‌های دیابت

در موقع کوهپیمایی متابولیسم (سوخت و ساز) مواد شناور در خون مانند قند، کلسترول، پروتئین‌ها و اسید اوریک به بهترین وجه صورت می‌گیرد و در نتیجه‌ سوخت و ساز کامل خون از ابتلا به بیماری قند جلوگیری به عمل می‌آورد.

 

 کاهش چربی

در موقع فعالیت ورزشی به ویژه‌ کوهپیمایی کالری مورد نیاز بدن به سه برابر افزایش پیدا می‌کند. بدن برای تامین کالری مورد نیاز خود بالجبار چربی‌های بدن را می‌سوزاند و مصرف می‌کند. از طرفی در موقعیت فعالیت ورزشی انسان به شدت عرق می‌کند و مقدار چربی‌های زیر پوست در اثر تعریق دفع می‌شود.

 

 تاثیر کوهپیمایی در زیاد شدن میزان خون در عضلات

در موقع کوهپیمایی مقدار خون موجود در عضلات بدن ۲۰ برابر افزایش پیدا می‌کند و پر خون شدن عضلات سبب می‌شود که غذای بیشتری به عضلات برسد و عضلات قوی‌تر شوند. 

 

فواید کوهپیمایی برای بانوان

بانوان به دلیل آناتومی خاصی که از نظر استخوانها و عضلات دارند نسبت به مردان، نیاز بیشتری به برخی ورزش ها از جمله کوهپیمایی و پیاده روی دارند، چرا که اولاً مقدار آب و چربی در بدن بانوان به طور طبیعی ، ۱۵ درصد بیشتر از آقایان است؛ و ثانیاً به دلیل مسائل باردار شدن و زایمان ، مقداری از کلسیم بدنشان به جنین منتقل شده و مستعدتر به بروز درگیریهای استخوانی و آرتروز در میانسالی هستند. 

 

 

انواع کوهپیمایی

 

کوهپیمایی بسته به نوع مسیر، شرایط محیطی و میزان آمادگی افراد، به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود. هر نوع کوهپیمایی ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارد و انتخاب آن بستگی به سطح تجربه، هدف فرد، و امکانات در دسترس دارد. در ادامه به مهم‌ترین انواع کوهپیمایی اشاره می‌کنیم:

 

کوهپیمایی سبک (تفریحی):

این نوع از کوهپیمایی معمولاً در مسیرهای مشخص، هموار و با شیب ملایم انجام می‌شود. افرادی که تازه با کوهپیمایی آشنا شده‌اند، خانواده‌ها، یا کسانی که به‌دنبال یک فعالیت آرامش‌بخش در دل طبیعت هستند، بیشتر به سراغ این سبک می‌روند. کوهپیمایی سبک نیاز به تجهیزات حرفه‌ای ندارد و بیشتر بر لذت بردن از مناظر طبیعی و هوای تازه تمرکز دارد.

 

کوهپیمایی حرفه‌ای (فنی):

در این نوع کوهپیمایی، افراد به مسیرهای چالش‌برانگیزتر و گاه صعب‌العبور وارد می‌شوند. شیب‌های تند، صخره‌نوردی، و عبور از مناطق ناهموار از ویژگی‌های آن است. کوهپیمایی حرفه‌ای نیازمند آمادگی جسمانی بالا، تجربه کافی و استفاده از تجهیزات فنی مانند طناب، کرامپون، کلاه ایمنی و یخ‌شکن است. این سبک بیشتر مناسب کوهنوردان باتجربه و آموزش‌دیده است.

 

کوهپیمایی در مسیرهای برفی و یخی:

این نوع کوهپیمایی در مناطق سردسیر یا در فصل‌های زمستان انجام می‌شود و با شرایط سخت‌تری همراه است. وجود یخ، برف سنگین و لغزندگی مسیرها باعث می‌شود که استفاده از تجهیزات خاصی مانند کرامپون (میخ کفش مخصوص یخ)، یخ‌شکن، عصای کوهپیمایی و طناب ایمنی ضروری باشد. تجربه و دانش فنی در این نوع کوهپیمایی اهمیت زیادی دارد، چراکه خطراتی مثل سرمازدگی یا ریزش بهمن وجود دارد.

 

 

وسایل مورد نیاز کوهپیمایی

 

برای اینکه تجربه‌ای ایمن، راحت و لذت‌بخش از کوهپیمایی داشته باشید، همراه داشتن تجهیزات مناسب یکی از ضروری‌ترین نکات است. انتخاب درست وسایل، نه تنها باعث افزایش ایمنی در مسیر می‌شود، بلکه می‌تواند از خستگی زودهنگام و بروز مشکلات احتمالی نیز جلوگیری کند. در ادامه با مهم‌ترین وسایل مورد نیاز برای یک برنامه کوهپیمایی آشنا می‌شویم:

 

کفش کوهپیمایی مناسب:

یکی از مهم‌ترین تجهیزات برای کوهپیمایی، کفش مناسب است. کفش‌های کوهپیمایی باید دارای کفی مقاوم، ضدلغزش و انعطاف‌پذیر باشند تا از پا در برابر ضربه، پیچ‌خوردگی و خستگی محافظت کنند. همچنین، باید دور مچ پا را به‌خوبی پوشش دهند تا در مسیرهای ناهموار و سنگلاخی آسیب نبینید.

 

 

کوله‌پشتی مناسب:

برای حمل وسایل ضروری مانند آب، غذا، لباس اضافی و تجهیزات ایمنی، داشتن یک کوله‌پشتی راحت و سبک با قابلیت تنظیم بندها اهمیت زیادی دارد. کوله‌پشتی باید متناسب با طول برنامه و میزان بار مورد نیاز انتخاب شود. در برنامه‌های طولانی‌تر، بهتر است کوله دارای بندهای حمایتی برای شانه و کمر باشد.

 

لباس مناسب کوهپیمایی:

پوشش مناسب یکی از عوامل کلیدی در کوهپیمایی است. استفاده از لباس‌های لایه‌لایه به شما این امکان را می‌دهد که در برابر تغییرات دما، باد، باران یا آفتاب، سریع واکنش نشان دهید. لباس‌های تنفسی و ضدآب، بهترین گزینه برای شرایط متغیر کوهستانی هستند.

 

کلاه و دستکش:

در مناطق سرد یا در ارتفاعات، محافظت از اندام‌های انتهایی بدن اهمیت زیادی دارد. استفاده از دستکش گرم و سبک، و کلاه مناسب برای حفظ گرمای سر، مانع از هدر رفتن انرژی بدن می‌شود. همچنین، در هوای آفتابی، یک کلاه نقاب‌دار می‌تواند از صورت و چشم‌ها در برابر تابش مستقیم خورشید محافظت کند.

 

ابزارهای مسیریابی:

در بسیاری از مسیرهای کوهپیمایی، علائم راهنما ممکن است وجود نداشته باشد یا مسیرها پیچیده و ناشناخته باشند. همراه داشتن ابزارهایی مانند نقشه، قطب‌نما یا دستگاه GPS بسیار ضروری است. یادگیری کار با این وسایل پیش از شروع برنامه، کمک می‌کند در مواقع اضطراری مسیر خود را پیدا کنید و از گم شدن جلوگیری کنید.

 

 

نکات ضروری برای کوهپیمایی ایمن

 

کوهپیمایی می‌تواند یک تجربه بسیار لذت‌بخش باشد، اما برای ایمن بودن، رعایت چند نکته ضروری است:

 

برنامه‌ریزی دقیق: پیش از شروع کوهپیمایی، مسیریابی و پیش‌بینی شرایط جوی بسیار مهم است. برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند شما را از خطرات غیرمنتظره حفظ کند.

آگاهی از وضعیت آب و هوا: وضعیت آب و هوا می‌تواند بر سلامت و ایمنی شما تأثیر بگذارد. از پیش‌بینی‌های هواشناسی برای زمان مناسب برای کوهپیمایی استفاده کنید.

عدم عجله: سرعت مناسب و استراحت‌های منظم می‌تواند از خستگی شدید جلوگیری کند. گام‌های کوتاه و سرعت متناسب با شرایط مسیر می‌تواند کمک کند.

 

چطور کوهپیمایی را شروع کنیم؟

 

اگر به‌تازگی قصد شروع کوهپیمایی را دارید، بهترین کار این است که ابتدا از مسیرهای ساده و کوتاه با شیب ملایم شروع کنید. این مسیرها برای آشنایی با شرایط کوهپیمایی مناسب‌تر هستند و به شما این فرصت را می‌دهند که بدن‌تان به تدریج با این فعالیت سازگار شود. پوشیدن لباس‌های مناسب و راحت، از جمله لباس‌های لایه‌لایه که در برابر تغییرات دما محافظت کنند، بسیار ضروری است.

همچنین باید یک کوله‌پشتی سبک با آب، خوراکی‌های انرژی‌زا مانند میوه خشک و شکلات، و نقشه مسیر یا دستگاه مسیریاب (GPS) همراه داشته باشید. در ابتدا باید سرعت حرکت خود را پایین نگه دارید و گام‌های کوچک و متعادل بردارید تا از خستگی و آسیب جلوگیری کنید.

هرچند که ممکن است در ابتدا کمی چالش‌برانگیز باشد، اما با گذشت زمان و افزایش آمادگی جسمانی، می‌توانید به تدریج مسیرهای سخت‌تر و طولانی‌تری را تجربه کنید. همچنین، در طول مسیر از استراحت‌های کوتاه و منظم برای تجدید انرژی غافل نشوید.

 

| می‌خوای کوهنوردی رو اصولی یاد بگیری؟ این پکیج آموزشی شروع کوهنوردی دقیقاً همون چیزیه که دنبالش بودی! |

 

تفاوت کوهنوردی و کوهپیمایی

 

اگرچه کوهپیمایی و کوهنوردی هر دو به فعالیت در مناطق کوهستانی اشاره دارند، تفاوت‌های قابل توجهی میان کوهنوردی و کوهپیمایی وجود دارد. کوهپیمایی بیشتر به پیاده‌روی در مسیرهای طبیعی و کوهستانی اطلاق می‌شود و معمولاً نیازی به تجهیزات تخصصی ندارد. در این نوع فعالیت، افراد معمولاً در مسیرهای شیب‌دار یا نیمه‌صعب‌العبور حرکت می‌کنند و هدف از آن لذت بردن از طبیعت، تقویت سلامت جسمی و تجربه آرامش است.

در مقابل، کوهنوردی به فعالیت‌های پیچیده‌تر و فنی‌تری گفته می‌شود که اغلب شامل صعود به قله‌ها، عبور از صخره‌ها، یخ‌نوردی یا استفاده از تجهیزات خاص مانند طناب، کرامپون و کلاه ایمنی است. در کوهنوردی، فرد باید مهارت‌های فنی بالاتر و آمادگی جسمانی بیشتری داشته باشد و به‌طور کلی این فعالیت چالش‌برانگیزتر از کوهپیمایی است. به‌طور خلاصه، می‌توان گفت که همه کوهنوردی‌ها نوعی از کوهپیمایی هستند، اما هر کوهپیمایی لزوماً کوهنوردی نیست.

 

جمع‌بندی

 

کوهپیمایی یک فعالیت بدنی سالم و مفید است که می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی بر سلامت جسمی و روحی افراد داشته باشد. این فعالیت نه تنها به تقویت سیستم قلبی-عروقی، افزایش قدرت عضلات و کاهش وزن کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان یک راهکار عالی برای مقابله با استرس و اضطراب عمل کند. با رعایت نکات ایمنی، داشتن تجهیزات مناسب و شروع از مسیرهای ساده، افراد می‌توانند به تدریج از این تجربه لذت ببرند و به نتایج مطلوب برسند.

 در نهایت، کوهپیمایی نه تنها به تقویت جسم و تناسب اندام کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای استراحت ذهنی و ارتقای روحیه فراهم می‌آورد. به همین دلیل، می‌توان آن را به عنوان یک گزینه عالی برای بهبود کیفیت زندگی در دنیای مدرن و پرمشغله امروز معرفی کرد.

 

منابع : https://www.asriran.com