گره های کوهنوردی

زمان مطالعه: ۸ دقیقه

کوهنوردان شعاری دارند که می گوید: “شما گره اشتباه را تنها یک بار می زنید!

افرادی که به کوهنوردی علاقه دارند یا به صورت حرفه ای به این ورزش می پردازند، باید انواع گره های کوهنوردی را بدانند. اینکه چطور در هر شرایطی که هستند، بتوانند گره ها را به خوبی بر روی طناب بزنند.

اگر شما هم به عنوان یک مبتدی علاقه مند به شروع ورزش کوهنوردی یا صخره نوردی هستید یا به هر دلیلی یادگیری انواع گره ها را الزامی می دانید، در این مطلب مهم ترین و اصلی ترین گره های کوهنوردی را به شما معرفی می کنیم. همچنین از اهمیت هر گره و موقعیت استفاده آن برایتان می گوییم. در نهایت زدن یکی از گره ها را به شما آموزش می دهیم.

گره ها در کوهنوردی به ویژه کوهنوردی حرفه ای بسیار مهم بوده و شاید بتوان گفت در سلامت و زنده ماندن ورزشکاران و کوهنوردان بسیار مهم هستند. معمولا گره زدن طناب ها در فعالیت های تخصصی کوهنوردی مانند صخره نوردی و سنگ نوردی بسیار حیاتی تر نیز می شود. در غار نوردی و دره نوردی نیز گره ها بسیار کاربردی هستند.

طناب کوهنوردی

در عملیات های نجات ، کوهنوردی و سنگ نوردی سلامتی و جان افراد به طناب وابسته است . طناب نجات دهنده جان هزاران نجاتگر و کوهنورد بوده و هست و خواهد بود ، پس از این لحاظ که طناب اهمیت خواصی در نجات کوهنوردان دارد باید به آن توجه ویژه شود ، درواقع باید آنرا چنان که هست شناخت ،روکش طنابهای کوهنوردی از جنس نایلون ) پلی آمید (وجنس هسته از )پرلون ( هستند که به طرز خاصی بافته میشوند .

طناب ها باید مورد تایید اتحادیه جهانی انجمهای کوهنوردی یا UIAA ( مسئول تامین استانداردهاست ( قرار می گیرد توصیه می شود که از طنابهایی استفاده شود که دارای استاندارد اتحادیه اروپا باشد .

انواع وقطر های طناب کوهنوردی و نجات با دو نوع خاصیت تولید می شوند که هر یک ویژگی و کاربر مختص به خود را دارد

مشخصات فنی :

طناب های کوهنوردی دارای قطر ها و کاربردهای متنوعی به شرح زیر می باشند : قطر طناب به میلیمتر / کاربرد / تحمل شوك به کیلوگرم / تحمل وزن به کیلوگرم / ۳بندکفش ، بند حمایت چكش و سایر ابزار / صفر / ۰۵۲ / ۵طنابچه پروسیک ، رکاب / صفر / ۰۰۲ / ۷طناب انفرادی ، فرود دوالی اظطراری ، بلوك / صفر / ۵۳۳۵ / ۸طناب انفرادی ، فرود دوالی اظطراری ، بلوك / ۰۹۲ / ۵۰۲۲ / ۹طناب انفرادی ، دوال صعود و فرود ، بلوك ، صندلی / ۵۰۲ / ۵۹۹۲ / ۱۱یک ال صعود و فرود / ۵۲۵۲ / ۰۰۲۲ ۱۲و ۵۳ / تیرول اخیرا سایزهای میانه و زوج دیگر نیز توسط کارخانجات مختلف ساخته شده است ؛ مانند ۵ ، میلیمتر و غیره .

معمولا طنابهای سایز فرد برای سنگنوردی و سایز زوج برای یخنوردی بكار می روند . بر خالف طناب های معمولی و پالستیكی که الیاف آن بصورت مارپیچی بدور هم پیچیده و در نتیجه رویه آنها مواج است ؛ طناب کوهنوردی از رشته هایی موازی و سفید رنگ از جنس ابریشم مصنوعی و پریلون در داخل یک روکش محافظ رنگارنگ و بافتنی تشكیل شده است . در شرکت های مختلف تولید کننده طناب کوهنوردی ، رنگ و یا شكل بافت این روکش متفاوت می باشد . یک حلقه طناب صعود و فرود کوهنوردی معموال ۵۲ یا ۰۲ متر طول و ۵۲ تا ۵۵ میلیمتر قطر و هر متر آن دو تا سه هزار تومان قیمت دارد !

در دو سر طناب یک نوار چسب سفید رنگ وجود دارد که مشخصات طناب از قبیل قطر ، طول ، کاربرد ، خصوصیات فیزیكی و … با عالیمی مشخص و استاندارد نوشته شده است . برخی از خصوصیات فیزیكی که در طنابهای جدید دیده می شود عبارتند از : ضد آب بودن ) مخصوص صعود های زمستانی ، غارنوردی و یا دره نوردی ( ، مقاومت در برابر سایش به لبه های تیز و برنده ، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و … . بطور کل طنابهای کوهنوردی به دو نوع استاتیک و دینامیک تقسیم بندی می شوند .

طناب دینامیک

این طناب خاصیت االستیكی ) قابلیت کشش ( باالیی دارند و همین ویژگی باعث شده که کاربرد عمده آن در حمایتهای صعود وحمایت در هنگام فرود باشد و عملگرد ان بدین صورت است که در هنگام سقوط فرد صعود کننده بدلیل خاصیت االستیكی در پایین ترین نقطه سقوط ، فشار را تقسیم کرده واز وارد شدن ضربه ناگهانی به کمر سقوط کننده جلوگیری می کند .

طناب استاتیک

این نوع طناب اصال خاصیت االستیكی ندارد واین ویژگی باعث شده که طناب مناسبی جهت کارهای نجات از قبیل باال کشیدن ، فرودهای تک نفره و حتی دو نفره ) طناب ۵۵ ) وکارهای دیگر از قبیل صعودهای عمومی درون غارها و حمل بار باشد.

قدرت تحمل فشار و همچنین ضریب کشش طناب در قطرها و مدلهای مختلف متفاوت است به همین دلیل شرکت های تولید کننده ، همراه طناب ، مشخصات فنی آن را هم ارائه می نمایند

۱ – طناب دینامیک : بدلیل موازی بودن رشته های داخلی و جنس آن حالت ارتجاعی دارد و هنگام سقوط کوهنورد کمی افزایش طول میابد که در نتیجه باعث کاهش میزان ضربه وارده به کوهنورد می گردد. کاربرد اصلی آن در جایی است که احتمال سقوط وجود داشته باشد ، مانند سنگنوردی و یخنوردی.

۲ – طناب استاتیک : رشته های داخلی آن کمی حالت بافت مارپیچی داشته و فاقد حالت ارتجاعی بوده و کاربرد آن بیشتر در جایی است که بر روی طناب صعود و فرود انجام می گیرد. مانند غارنوردی و صعود زمستانی هیمالیایی

۳ – تحمل شوك : شوك ناشی از وزنه ای با عدد مشخص شده در جدول فوق ( از ارتفاع یک متر

۴ – تحمل وزن : تحمل وزنی ) با عدد مشخص شده در جدول فوق ( در طول طناب بدون هیچ سقوط و شوکی .

۵ – طناب انفرادی : طناب شخصی که هر کوهنورد در هر رشته ای باید در کوله خود داشته باشد . قطر این طناب بین ۰ تا ۹ میلیمتر و طول آن بین ۰ تا ۰ متر است . این طناب در مواقع مختلف کاربردهای فراوانی دارد ؛ از جمله : درست کردن صندلی اظطراری فرود و صعود ، حمل مجروح و … .

۶ – تیرول : طنابی که بین دو نقطه مرتفع ) دو سوی یک دره و یا رودخانه ( بصورت افقی و یا شیب دار بسته شده و جهت حمل و انتقال بار و یا افراد از آن استفاده می شود .

نكات ایمنی :

۱ – هیچگاه طناب روی لبه تیز سنگ و خاك کشیده نشود !۲ – مواظب باشید که طناب داخل مواد روغنی نیافتد ! ۳ – طناب را تنها با آب سرد ) یا بسیار ولرم ( بشویید . در صورت نیاز از مواد شوینده ای که برای پوست انسان مضر نیستند ) مانند صابون ، مایع دستشویی ، شامپو و … ( نیز می توانید به اندازه کم استفاده کنید !۴ – طناب شسته شده را بدور از تابش مستقیم آفتاب و منابع حرارتی دیگر پهن کنید تا جریان هوا آنرا خشک نماید ! ۵ – هنگام صعود های متوالی از هر دو سر طناب استفاده کنید تا پیچش ، اصطكاك و ساییدگی در تمام طناب تقسیم شود . ۶- تعداد شوك هایی که یک طناب می تواند تحمل کند محدود است ، بنابر این از کارهایی که شوك های متوالی به طناب وارد می سازد ) مانند بكسل ماشین ، طناب کشی و … ( با طناب کوهنوردی خودداری نمایید ! ۷ – از طناب دیگران که نمیدانید چه بالها و شوك هایی را تحمل کرده است در صعودهای جدی استفاده ننمایید !

شرایط استفاده و نگهداری از طناب

طناب خیس را نباید هرگز کناربخاری یا در آفتاب سوزان خشک کرد بلكه باید در دمای معتدل و سایه خشک کرد طناب نباید با هیچ ماده شیمیایی تماس پیدا کند .در این مواقع باید از طنابهای LIN HOOT استفاده شود . طناب را باید پس از هر جلسه کار متر به متر برسی کرد و اگر در غالف آن زدگی ایجاد شده باشد باید از آن نقطه قطع شود. اصطحكاك شدید طناب با ابزارهای دیگر موجب داغ شدن وسایل می شود که با عث سوختن طناب خواهد شد بنابراین اگر ابزار فرود در حین کار داغ شد دقت کنید که در یک نقطه از طناب توقف طوالنی نداشته باشید .

سرمای زیاد بویژه یخ زدگی برای طناب بسیار مضر است . باعث می شود که طناب قدرت تحمل فشار خود را از دست بدهد عاملی که اثر آن در عمر طناب بسیار موثر است نوع سنگ و نوع کاربری از طناب می باشد

دراین ورزش بسیار اهمیت دارد که تفاوت بین گره ها و دیگر اصطلاحات کوهنوردی مرتبط با طناب ها را یاد بگیرند:

• گره (Knot): گره در طناب پیچشی است که شما در آن و یا هر وسیله دیگری ایجاد می کنید.
• گیره (Hitch): گیره وسیله ای است که طناب و یک شی دیگر که می تواند آن هم طناب باشد را، به هم متصل می کند.
• خمیدگی (Bend): خمیدگی یک نوع گره است که دو طناب را به هم وصل می کند.
• بایت (Bight): بخش میانی دو سر طناب است.
•  انتهای ایستاده طناب (Standing end): استاندینگ اندز یا بخشی از انتهای طناب است که حتی موقع گره زدن نیز استفاده نمی شود.
• قسمت انتهایی و کار کرده طناب (Working end): قسمت انتهایی یا در کل قسمتی از طناب است که در گره های کوهنوردی استفاده می شود.

یک گره خوب باید دارای خصوصیات زیر باشد :

۱ در مقابل کشش و ضربه محكم و مقاوم است.

۲ به سادگی زده و با دست به آسانی باز شود .

۳ هنگام کار بر اثر فشار وارد بر آن باز نمی شود.

۴هرقدر فشار برروی آن وارد شود گره محكمتر می شود.

۵ کوچک وکم حجم ودارای کمترین شكست رادارد هرچه شكست طناب بیشترباشد مقاومت طناب کمترخواهدشد کلمه گره یک کلمه عمومی است که برای همه گره ها استفاده می شوند در زیر به این حالتها اشاره می گردد .

گره سر دست ( Over hand )

این گره برای اتصال سر طناب به یک نقطه می باشد(کم کاربرد است)،همانطور که در تصاویر زیر مشاهده می گردد به صورت یک لا و گاهی به صورت دولا زده می شود.

گره هشت سر دست ( Over hand Eight or Flemish knot )
 

به این گره ، هشت ساده (simple 8 ) نیز گفته می شود

گره هشت یک لا ( Figure of Eight )

جهت اتصال طناب به کارابین استفاده می گردد.

گره بولین Bowline

گره ی ساده و مناسب برای اتصال طناب به کارگاه در کار در ارتفاع می باشد. در کوهنوردی بیشتر این گره برای حمایت دور سینه در صعود های سبک کاربرد دارد.

گره دو سر طناب (یک لا)

 اتصال دو سر طناب هم قطر به یکدیگر، این نوع گره زمانی به کار می رود که سنگنورد در صعود خود احتیاج به طناب بلند تری دارد و می بایست یک طناب دیگر را به طناب خود اضافه نماید.

خصوصیات: هر قدر فشار بیشتری به آن وارد شود گره محکم تر می شد.

گره دو سر طناب (دو لا): اتصال دو سر طناب غیر هم قطر با اختلاف قطری برابر حداکثر یک شماره.

خصوصیات: ضریب اطمینان بسیار بالایی دارد.

قوانین عمومی که باید در گره ها به طور کلی رعایت شوند

۱٫گره را مرتب کنید به این معنا که شل بودن گره را برطرف کینید وگره را بصورت خوش فرم نظم دهید و دقت کنید که رشته طناب در گره ، چرخش اضافی یا مسیر اشتباه نداشته باشد وگره شل نباشد.

۲٫ بعد از مرتب کرده گره دقت کنید که سر اضافه طناب حدودا به اندازه پهنای یک دست باشد

۳ .بعضی از گره ها نیازمند گره ضامن هستند و بعضی نیازمند نمی باشند . دستورالعمل گره ها را با دقت مطالعه کنید . گره خانواده بولین حتما یک سر اضافه طناب باید داشته باشند که این سر اضافه یا باید با گره ضامن مهار شود یا به قسمتی بسته شود و کنترل گردد.

۴٫ قبل از شروع کار، تمام گره ها چک شوند و اگرحتی یک گره مشكل داشت ، کار باید متوقف گردد تا مشكل بر طرف گردد.

۵٫ تجربه نشان می دهد که تمامی گره ها قدرت تحمل طناب را وقتی در معرض شوك قرار می گیرند ۵ %کاهش می دهند.

مقاله پیشنهادی : لیســــت کامل تجهیزات کـوهنوردی و کمپینگ

منابع : www.eligasht.com

طرح درس کوه پیمایی