سرما زدگی در کوهستان به دو صورت به بدن آسیب میرساند. افت دمای بدن (هایپوترمی) و سرمازدگی (Frosbite) از خطراتی هستند که در ورزش های زمستانی و کوهنوردی وجود دارد. این دو خطر روی یکدیگر تاثیر مستقیم دارند. پیشرفت هایپوترمی منجر به مرگ می گردد، حتی اگر یخ زدگی بافتی از بدن اتفاق نیافتد. پیشرفت سرمازدگی در کوهستان بایت منجر به قطع عضو یخ زده می شود، و به تنهایی (اگر به تدریج با هایپوترمی همراه نشود) موجب مرگ نمی گردد.
سرمازدگی در درجه حرارت های زیر صفر درجه سانتیگراد ایجاد می شود وناشی از انجماد و متعاقبا مرگ بافت ها می باشد .
کاهش دمای بدن را به زیر ۳۵ درجه سانتی گراد سرمازدگی می گویند.دمای بدن به آرامی افت می کند و سرما کم کم عملکرد دستگاه های بدن را مختل می کند. افراد پیر، کودکان، الکلی ها و کسانی که سوء تغذیه دارند بیشتر از دیگران در معرض سرمازدگی هستند.
سرمازدگی در کوهنوردی
هسته مرکزی بدن شامل مغز، قلب ، ششها و دیگر ارگانهای حیاتی بدن می شود. شایع‌ترین محلهای ایجاد سرما عبارتند از: گوش، پا، انگشتان، دست و بینی.
سرما زدگی را بر اساس حرارت مرکزی بدن به سه درجه تقسیم می کنند :
- خفیف:(Mid) از ۳۲ درجه تا ۳۵ درجه سانتیگراد
- متوسط: (Moderate) از ۲۸ درجه تا ۳۲ درجه سانتیگراد
- شدید: (Sever) کمتر از ۲۸ درجه سانتیگراد
دمای نرمال هسته مرکزی بدن ۳۷ سانتی گراد است. و کافی است که این دما دو درجه کاهش پیدا کند تا فرد دچار سرمازدگی گردد. و اگر به دمای ۲۸ درجه برسد فرد جان خود را از دست می دهد.
علت سرمازدگی در کوهستان
- سرما (عاملی مهم اما به تنهایی ایجاد سرمازدگی در کوهنوردی نمی‌کند).
- خیسی ( آب خاصیت عایق لباسها را از بین می برد و در ضمن تبخیر آنهم باعث از دست رفتن گرمای بدن می شود).
- باد باعث از دست دادن گرما روی پوست بدون پوشش می شود. از میان لباسهایی که ضدباد نیستند عبور می کند و همچنین باعث افزایش تبخیر آب از لباسهای خیس می شود.
- خستگی (عامل اصلی) که می تواند در اثر راه رفتن زیاد، تند راه رفتن،بار سنگین، گرسنگی و یا لباس نامناسب ایجاد شود.
- عدم تحرک برای مدت طولانی (مثلآ در صعود های ترکیبی و صعود از یخچال‌ها ) به علاوه ی سردی هوا , رطوبت بالا , وزیدن باد و خیس بودن لباس ها گرفتار شدن در بهمن نیز باعث مستعد شدن فرد و بروز سریع تر و شدیدتر آسیب های ناشی از سرما خواهد شد.
- تماس با فلزات مانند انگشتر،کلنگ و …
علایم بیماری هایپوترمی (Hypotermi)
-
هیپوترمی خفیف
در این مرحله دمای مرکزی بدن بین ۳۵ تا ۳۲ درجه سانتی گراد قرار م یگیرد و معمولاً حالت های زیر بر بیمار بروز میکند:
- احساس سرما و لرز
- حالت سیخ شدن موها
- اختلال در حرکات عضلانی
- حالت ضعف و بی حالی و عدم توانایی در همراهی با دیگران
- کم شدن توان حرف زدن كه به تدریج تكلم حالت بریده بریده می گیرد
- حالت بی تفاوتی نسبت به اطراف
- رفته رفته عدم تعادل و ناهنجاری در رفتار
- میل به نشستن و خوابیدن و عارض شدن فراموشی
در مرحله خفیف ممکن است بعضی از این علائم یا همه آنها دیده شوند، تا این مرحله وضعیت چندان خطرناک نیست و با اقدام مناسب فرد نجات پیدا می کند.
-
هایپوترمی متوسط
با تداوم شرایط نامساعد برای بیمار حال وی رو به وخامت می رود و دمای مرکزی بدن به ۳۲ تا ۲۸ درجه سانتی گراد می رسد. در این حالت می توان شاهد علائم زیر بود:
- شدیدتر شدن برخی علائم یاد شده، به تدریج از بین رفتن لرز، كاهش شدیدتر هوشیاری تا مرحله ورود به كما؛
- سرد و متورم و كبود شدن پوست به تدریج سفت و سخت شدن عضلات، ضعیف شدن نبض، نامنظم شدن تنفس و ضربان قلب؛
- سرد، متورم و کبود شدن پوست بدن.
-
هایپوترمی شدید تا مرگ
دمای مرکزی بدن به كمتر از ۲۸ درجه سانتیگراد می رسد و علائم زیر ظاهر میگردد:
- ورود فرد به حالت کمای عمیق
- ضربان قلب و تنفس اگر وجود داشته باشد، آهسته و نامنظم است.
- گاه ظاهراً فرد مرده به نظر می رسد ولی هنوز در صورت انجام اقدامات تخصصی و مؤثر احتمال بازگرداندن فرد وجود دارد.
در صورت انجام ندادن کمک یا اقدامات لازم در این مرحله امکان مرگ بسیار زیاد است.
این نشانه ها با ترتیب خاصی نمایان نخواهند شد. و شاید بدن فرد در حالیکه به سرعت گرما از دست می دهد خیلی از نشانه ها را نداشته باشد. اما تشخیص زود هنگام نشانه ها می تواند به بهبودی فرد کمک قابل ملاحظه ای کند.
درمان سرمازدگی در کوهستان و کمک های اولیه
برای درمان سرمازدگی در کوه کسی که دچار هیپوترمی شده است، باید هر چه سریعتر تحت درمان قرار گیرد . تا زمانی که مراقبت های پزشکی از راه برسد اقدامات زیر ضروری است .
- خارج کردن فرد از محیط سرد: ابتدا می بایست فرد را در محلی خشک و دور از باد قرار گیرد، اگر شما قادر به خارج کردن فرد از محیط سرما نیستید به هر طریق ممکن فرد را از معرض سرما و باد محافظت کنید .
- لباس های خیس را در آورید: در صورتیکه لباس های فرد خیس شده است ، آنها را درآورده و بدن فرد را خشک کرده و لباس یا پوشش خشک دیگر پوشانید، سر فرد را بپوشانید . سعی کنید بیمار را زیاد حرکت ندهید . اگر لازم است لباسها را پاره کنید .
- فرد را از زمین سرد جدا کنید: فرد را روی پتو یا سطح گرم دیگری بخوابانید .
- مراقب تنفس فرد باشید: بیمار مبتلا به هیپوترمی شدید ممکن است بیهوش بوده و علامت واضحی از ضربان قلب و یا تنفس نداشته باشد . در صورتیکه تنفس بیمار متوقف شده یا بسیار کم و سطحی است در صورتیکه می توانید احیاء قلبی تنفسی را شروع کنید .
- حرارت بدن خود را تقسیم کنید: او را به همراه فردی دیگر در داخل کیسه خواب یا کیسه نجات قرار دهیم. در صورت امکان اگر این کار را با دو نفر داوطلب انجام دهیم، بهتر است مقداری از لباسهای مصدوم را کم کرده یا کنار بیمار پوست به پوست نتیجه بهتری عایدمان خواهد شد.
- از نوشابه های گرم استفاده شود؛ به او یک نوشابه گرم غیرالکلی و البته بیمار باید بیهوش و قادر به بلع باشد.
مقاله کیف کمک‌های اولیه و لزوم همراه داشتن آن را بخوانید
پس از درمان سرمازدگی
اگر که با مورد حاد فرد سرمازده در کوه مواجه هستید که هوشیاری اش را از دست داده، بهتر است که آنجا را ترک نکنید. تا آنجایی که ممکن است محل امنی برای او فراهم کنید و بدنبال کمک بفرستید. اما اگر که نشانه های فرد سرمازده در کوه شدت کمتری دارد، اصلا اصرار نکنید که تا فلان محل مشخص باید ادامه دهید، بلکه سریع ترین و امن ترین مسیر ممکن را برای ترک کوه انتخاب کنید.
هنگامی که به پایین کوه رسیدید گرم کردن دوباره و تامین دوباره سوخت مورد نیاز او را ادامه دهید. همچنین با پزشک مشورت کنید و همیشه بخاطر داشته باشید کسیکه یکبار در طول روز سرمازده شد، احتمال اینکه دوباره سرما زده شود وجود دارد و بدانید که بار دوم با شدت بیشتری سرمازده خواهد شد
|
اثرات یخ زدگی تا کی باقی می ماند؟
در صورت درگیری پوست و لایه های سطحی عضو بهبودی کامل محتمل است، با این حال زمان لازم برای بهبودی حس و قدرت ناحیه درگیر متفاوت است در برخی موارد بی حسی و گزگز در نوک انگشتان بهبود نمی یابد. بخشی از بدن که قبلاً دچار سرما زدگی شده و بهبود یافته است در مقایسه با سایر نواحی بدن در آینده به سرما حساس تر است. امکان دارد تا ۶ هفته بعد از درمان وسعت محل آسیب دیده و میزان بافت های زنده مانده مشخص نشود.
لذا هرچه با درمان طبی بتوان زمان را بیشتر در دست داشت بهتر می توان در ارزیابی وسعت نهایی آسیب و میزان بافتهای مرده تصمیم گرفت و در صورت نیاز به جراحی برای برداشتن عضو مقدار کمتری از عضو مورد نظر طی جراحی برداشته شود.
منابع :
نظرات کاربران