شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در یک صعود زمستانه، با وجود پوشیدن لباسهای زیاد، باز هم احساس سرما کنید یا برعکس، آنقدر عرق کنید که لباستان خیس و سنگین شود. حلقه گمشده در این سناریو، اغلب درک نادرست از لایه میانی کوهنوردی است. اگر از یک کوهنورد باتجربه بپرسید که مهمترین تکه لباسش در کولهپشتی چیست، احتمالاً به جای کاپشنهای گورتکس گرانقیمت، به کاپشن پلار خود اشاره میکند.
همین الان عضو باشگاه مشتریان شو!
اما دقیقاً پلار کوهنوردی چیست؟ آیا فقط یک پارچه کرکی و نرم است؟ چرا برخی از آنها نازک و برخی دیگر ضخیم هستند؟ در این مقاله قرار است از نگاه یک مربی کوهنوردی، ماهیت فنی این لباس را بررسی کنیم و به شما یاد بدهیم چطور مثل یک حرفهای، ضخامت پلار (۱۰۰، ۲۰۰ یا ۳۰۰) را متناسب با برنامه صعودتان انتخاب کنید.
لباس پلار؛ حفظ گرما با الهام از طبیعت
پلار (Fleece) در واقع تلاشی مهندسی شده برای بازسازی خواص پشم گوسفند، اما با رفع ایرادات آن است. در اواخر دهه ۷۰ میلادی، شرکت Malden Mills (که بعدها به پلارتک Polartec معروف شد) الیاف مصنوعی پلیاستر را به گونهای بافت که انقلابی در پوشاک کوهنوردی ایجاد کرد.
راز علمی گرم بودن پلار چیست؟
بگذارید یک تصور غلط را همین ابتدای کار اصلاح کنیم: لباس پلار گرما تولید نمیکند! هیچ لباسی این کار را نمیکند (مگر اینکه المنت برقی داشته باشد). وظیفه پلار عایق حرارتی بودن است.
ساختار انواع پارچه پلار به گونهای است که پرزهای سطح آن، حفرههای ریزی ایجاد میکنند. این حفرهها مولکولهای هوا را در بین خود حبس میکنند. از آنجایی که هوا رسانای بسیار ضعیفی برای گرماست، حرارت بدن شما در این لایه حبس شده و مانع از خروج آن به محیط سرد بیرون میشود. در واقع پلار یک «سد هوایی» گرم دور بدن شما میسازد.
| در مجله بریم کوه بخوانید : راهنمای خرید لباس مناسب کوهنوردی |
🔵 پیشبینی دقیق هوای قلهها — هواکوه
وضعیت دقیق هوا، باد، دمای حسی، میزان برف و ارتفاع انجماد برای ۳۷۷ قله و تا ۱۵ روز آینده — فقط در هواکوه!
🌤 ورود به هواکوه
چرا پلیاستر؟ (خاصیت آبگریزی)
برخلاف پنبه که آب را جذب میکند و قاتل کوهنورد در سرماست، پلار
از الیاف پلیاستر (مشتقات پلاستیک) ساخته شده است. این الیاف خاصیت آبگریزی (Hydrophobic) دارند؛ یعنی به جای جذب آب به داخل الیاف، رطوبت را در سطح خود نگه میدارند. یک پلار خیس کمتر از ۱٪ وزن خود آب جذب میکند و حتی در حالت مرطوب هم تا حد زیادی خاصیت عایق بودن خود را حفظ میکند.
جایگاه لباس پلار کوهنوردی در سیستم لایهبندی پوشاک
برای درک بهتر کاربرد پلار، باید نگاهی به سیستم لایهبندی پوشاک کوهنوردی بیندازیم. این سیستم از سه لایه اصلی تشکیل شده است:
- لایه اول (Base Layer): جذب عرق و خشک نگه داشتن پوست.
- لایه میانی (Mid Layer): جایگاه اصلی پلار. وظیفه آن عایقسازی و حفظ گرماست.
- لایه بیرونی (Shell): محافظت در برابر باد، باران و برف (مثل گورتکس).
لباس پلار در مقابل لایه بیس و گورتکس
بسیاری از کوهنوردان تازهکار در تشخیص کاربردها دچار اشتباه میشوند.
- تفاوت پلار و گورتکس: گورتکس مانند یک سپر پلاستیکی عمل میکند که جلوی باد و باران را میگیرد اما خودش گرمای زیادی ندارد. پلار مانند یک پتوی گرم است که گرما را نگه میدارد اما در برابر باد و باران نفوذپذیر است. شما برای صعود به هر دو نیاز دارید؛ پلار زیر و گورتکس رو.
|در مجله بریم کوه بخوانید : چک لیست وسایل کوهنوردی |
لباس پلار کوهنوردی ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ یعنی چه؟
وقتی برای خرید کاپشن پلار به فروشگاه میروید، احتمالاً با اعدادی مثل ۱۰۰، ۲۰۰ یا میکرو روبرو میشوید. این اعداد توسط شرکت پلارتک استاندارد شدهاند و بیانگر گرماژ پارچه (وزن بر حسب گرم در هر متر مربع) هستند. انتخاب اشتباه در اینجا میتواند باعث شود در صعود یا یخ بزنید یا از گرما کلافه شوید.
۱. پلار ۱۰۰ (Micro Fleece): سبک و تنفسی
این مدلها وزنی کمتر از ۱۰۰ گرم در متر مربع دارند. بسیار نازک، سبک و کمحجم هستند.
- بهترین کاربرد: فعالیتهای هوازی شدید مثل تریل رانینگ، یا به عنوان لایه بیس سنگین در صعودهای خیلی سرد.
- ویژگی کلیدی: بیشترین میزان خروج بخار آب را دارد. وقتی به شدت عرق میکنید، پلار ۱۰۰ اجازه میدهد بخار ناشی از تعریق به سرعت از بدن دور شود و شما خشک بمانید.
۲. پلار ۲۰۰ (Midweight Fleece): همهکارهترین انتخاب
اگر قرار است فقط یک پلار داشته باشید، پلار ۲۰۰ بهترین گزینه است. وزن آن بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم بر متر مربع است.
- بهترین کاربرد: لایه میانی کلاسیک برای کوهنوردی، طبیعتگردی و استفاده روزمره.
- تعادل: تعادل خوبی بین گرما، وزن و قابلیت تنفس ایجاد میکند.
۳. پلار کوهنوردی ۳۰۰ (Heavyweight Fleece): زره حرارتی
اینها پلارهای ضخیم و سنگینی هستند (بالای ۳۰۰ گرم بر متر مربع) که ظاهری شبیه به پوستین دارند.
- بهترین کاربرد: شرایط ایستایی، کمپینگ در هوای بسیار سرد، یا فعالیتهای با تحرک کم.
- نکته مهم: این نوع پلار به دلیل ضخامت زیاد، حجم زیادی در کوله میگیرد و اگر در حین صعود سنگین آن را بپوشید، به احتمال زیاد گرمازده میشوید.
پلار کوهنوردی گرید و پاور استرچ (نسل جدید)
تکنولوژی پارچه متوقف نشده است. برای رفع مشکلاتی مثل حجم زیاد یا محدودیت حرکتی، مدلهای جدیدی وارد بازار شدهاند:
پلار کوهنوردی گرید (Grid Fleece) یا شطرنجی
اگر داخل برخی پلارهای مدرن (مثل مدلهای R1 پاتاگونیا) را نگاه کنید، ساختاری شطرنجی یا خانهخانه میبینید.
- مزیت: قسمتهای برجسته گرما را حبس میکنند و کانالهای خالی بین آنها، مسیرهایی برای خروج سریع بخار آب و کاهش وزن لباس هستند. این پلارها نسبت به وزنشان گرمای فوقالعادهای دارند و برای صعودهای فنی عالی هستند.
لباس پلار پاور استرچ (Power Stretch)
یکی از مشکلات پلارهای قدیمی، خشک بودن و عدم کشسانی آنها بود. پلار پاور استرچ دارای الیاف الاستین است که باعث میشود لباس کاملاً جذب بدن شود و با حرکات شما کش بیاید. این ویژگی باعث میشود آزادی عمل در سنگنوردی و دستبهسنگها به حداکثر برسد.
چرا وقتی باد میآید، در لباس پلار احساس سرما میکنیم؟
این یکی از سوالات رایج کوهنوردان است: “پلارم خیلی ضخیم است، اما تا باد میزند یخ میزنم!”
برای درک این موضوع، مثال توری پنجره را به یاد بیاورید. پلار ساختاری باز و متخلخل دارد (مثل توری). این ساختار برای خروج بخار آب عالی است (تنفسپذیری)، اما دقیقاً همین ویژگی باعث میشود باد به راحتی به داخل آن نفوذ کند.
وقتی باد میوزد، آن لایه هوای گرمی که بدنتان با زحمت در میان پرزهای پلار حبس کرده بود، توسط باد شسته شده و با هوای سرد جایگزین میشود.
راه حل چیست؟
در شرایط بادی، هرگز روی پلار به تنهایی حساب نکنید. باید بلافاصله یک لایه بادگیر (Windstopper) یا کاپشن گورتکس روی آن بپوشید تا جلوی نفوذ باد را بگیرد. ترکیب “پلار + بادگیر” یکی از گرمترین و کارآمدترین سیستمها در کوهنوردی است.
| در مجله بریم کوه بخوانید : تجهیزات زمستانی کوهنوردی |
راهنمای عملی نگهداری و شستشوی لباس پلار کوهنوردی
شاید دیده باشید که پلار دوستتان بعد از چند بار شستشو گوله گوله شده و دیگر آن ظاهر زیبا و گرمای سابق را ندارد. شستشوی لباس پلار قلقهای خاص خود را دارد. اگر میخواهید عمر لایه میانی ارزشمندتان زیاد شود، به این توصیههای مربیگونه گوش کنید:
۱. دشمن شماره یک: نرمکننده لباس!
هرگز، تکرار میکنم، هرگز از مایع نرمکننده برای شستن پلار (و کلاً لباسهای فنی کوهنوردی) استفاده نکنید. نرمکنندهها لایهای از مواد شیمیایی روی الیاف میکشند که حفرههای ریز را پر کرده و خاصیت تنفسپذیری و آبگریزی پلار را کاملاً از بین میبرند.
۲. دشمن شماره دو: خشککن و حرارت بالا
الیاف پلیاستر در واقع نوعی پلاستیک هستند. حرارت خشککن یا اتو میتواند باعث ذوب شدن میکروسکوپی سر الیاف شود. این کار باعث زبر شدن لباس و از بین رفتن خاصیت حبس هوای آن میشود. پلار را در سایه و جریان هوا خشک کنید (خیلی زود خشک میشود).
۳. مشکل گوله گوله شدن (Pilling)
برای جلوگیری از این اتفاق:
- قبل از شستشو، زیپهای لباس را ببندید و آن را پشتورو کنید.
- لباس پلار را با لباسهای زبر مثل شلوار جین یا لباسهایی که زیپ و چسب ولکرو (نر و ماده) باز دارند، داخل ماشین نیندازید. سایش مداوم باعث گوله شدن میشود.
- از آب سرد یا ولرم (حداکثر ۳۰ درجه) و دور پایین ماشین لباسشویی استفاده کنید.
جمعبندی: کدام پلار مناسب من است؟
انتخاب پلار کوهنوردی به این بستگی دارد که بدن شما چقدر گرمایی یا سرمایی است و شدت فعالیتتان چقدر است:
- اگر در سربالاییها به شدت عرق میکنید و گرمایی هستید، یک پلار میکرو (۱۰۰) یا پلار گرید (شطرنجی) برای شما کافی است.
- اگر یک کوهنورد نرمال هستید که میخواهید لباسی برای بهار، پاییز و زمستان داشته باشید، پلار ۲۰۰ انتخاب امن و مطمئنی است.
- اگر قصد شبمانی در چادر در وسط زمستان را دارید و میخواهید در کمپ گرم بمانید، پلار ۳۰۰ را در کوله خود داشته باشید.
به یاد داشته باشید، پلار ابزاری برای مدیریت دمای بدن است. بهترین پلار، پلاری نیست که ضخیمترین باشد، بلکه مدلی است که اجازه ندهد خیس عرق شوید و در عین حال گرمای بدنتان را هدر ندهد.
| در مجله بریم کوه بخوانید : بهترین برند شلوار کوهنوردی چیست؟ (راهنمای خرید شلوار کوهنوردی) |
سوالات متداول (FAQ)
تفاوت پلار ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ در چیست؟
این اعداد نشاندهنده وزن پارچه در هر متر مربع هستند. پلار ۱۰۰ (میکرو) نازکترین و تنفسپذیرترین نوع برای فعالیت شدید است. پلار ۲۰۰ ضخامت متوسط و کاربرد عمومی دارد. پلار ۳۰۰ ضخیمترین و گرمترین مدل است که برای هوای بسیار سرد و شرایط کمتحرک مناسب است.
آیا لباس پلار کوهنوردی ضد آب است؟
خیر، پلار ذاتاً ضد آب نیست. الیاف آن آبگریز هستند (آب را به خود جذب نمیکنند) اما ساختار پارچه نفوذپذیر است و آب باران از آن رد میشود. برای ضد آب شدن باید روی آن یک لایه گورتکس یا بارانی بپوشید.
آیا میتوان لباس پلار را جایگزین کاپشن پر کرد؟
در حین حرکت بله، اما در زمان توقف خیر. کاپشن پر نسبت به وزنش گرمای بسیار بیشتری دارد و فشردهتر میشود، اما اگر خیس شود کارایی خود را از دست میدهد. پلار برای فعالیت و تحرک که احتمال تعریق وجود دارد، بهتر از پر است، اما برای گرم ماندن در کمپ، کاپشن پر برتری دارد.
چرا لباس پلار کوهنوردی من بعد از شستشو گوله گوله شده است؟
این مشکل معمولاً به دلیل سایش در ماشین لباسشویی یا استفاده از آب داغ ایجاد میشود. شستن پلار همراه با لباسهای زبر، باز بودن زیپها هنگام شستشو و کیفیت پایین پارچه از دلایل اصلی آن هستند. همیشه پلار را پشتورو کرده و با دور ملایم بشویید.
منبع برای مطالعه بیشتر : outdoorgearlab
نظرات کاربران