شرپا کیست؟ از ریشه‌های بومی تا قهرمانان شکست‌ناپذیر اورست

شرپا کیست؟ این سؤالی است که شاید ذهن هر کوهنورد یا علاقه‌مند به طبیعت را، به‌ویژه هنگام شنیدن نام قله‌های مرتفع هیمالیا، به خود مشغول کند. بسیاری شرپاها را تنها با شغل راهنمایی در کوهنوردی می‌شناسند، اما واقعیت فراتر از این تصور رایج است. قوم شرپا، گروهی از مردم باستانی و اصیل ساکن نپال، ریشه‌های عمیقی در فرهنگ و تاریخ هیمالیا دارند و نقش آن‌ها در دنیای کوهنوردی، به‌ویژه در بلندترین قله‌های جهان، حیاتی و بی‌بدیل است.

در این مقاله جامع، قرار است با قوم شرپا بیشتر آشنا شویم. از خاستگاه و فرهنگ غنی آن‌ها گرفته تا نقش بی‌همتایشان در کوهنوردی اورست و دیگر قله‌های بلند. هدف ما این است که نه تنها به شما بگوییم شرپاها چه کسانی هستند، بلکه به تصحیح باورهای غلط رایج بپردازیم، به چالش‌ها و فداکاری‌هایشان نگاهی عمیق بیندازیم و از این قهرمانان پنهان هیمالیا قدردانی کنیم.

شرپا کیست و چرا به قهرمانان پنهان اورست معروفند؟

واژه “شرپا” برای بسیاری از مردم، مترادف با “راهنمای کوهستان” یا “باربر کوهستان” است، به‌ویژه در حوالی قله اورست. اما این تنها یک جنبه از هویت این قوم است. شرپاها در حقیقت یک قومیت بومی نپالی هستند که عمدتاً در مناطق مرتفع هیمالیا، در شرق نپال، زندگی می‌کنند. شهرت آن‌ها در کوهنوردی، به‌خصوص برای صعودهای دشوار به اورست، از توانایی‌های جسمی خارق‌العاده، مهارت‌های فنی بی‌نظیر و دانش عمیقشان از کوهستان سرچشمه می‌گیرد. آن‌ها به معنای واقعی کلمه، قهرمانان پنهان اورست و دیگر قله‌های سر به فلک کشیده هیمالیا هستند، چرا که بدون کمک و فداکاری آن‌ها، بسیاری از رکوردها و صعودهای تاریخی هرگز محقق نمی‌شد.

ریشه‌ها و هویت: قوم شرپا از کجا آمده‌اند؟

برای درک بهتر شرپا در کوهنوردی، باید به ریشه‌های باستانی آن‌ها نگاهی بیندازیم. مردم شرپا نه از نپال، بلکه از منطقه خومبو، استان شرقی تبت، به این سرزمین آمده‌اند.

کوچ از تبت و استقرار در هیمالیا

حدود 500 سال پیش، گروهی از مردم از مناطق شرقی تبت به سمت جنوب کوچ کردند. این مهاجران که به “شرپا” (به معنای “مردمان شرق”) معروف شدند، به تدریج در دره‌های بلند و صعب‌العبور نپال، به‌ویژه در مناطقی مانند خومبو و سولونخومبو، سکنی گزیدند. این مناطق دورافتاده و مرتفع، خانه‌ای جدید برای آن‌ها شد که در آن با طبیعت خشن کوهستان سازگار شدند و فرهنگی منحصر به فرد را شکل دادند. زندگی در این ارتفاعات، از ابتدا با مبارزه برای بقا و اتکا به توانایی‌های فردی و جمعی همراه بوده است.

فرهنگ، زبان و باورهای بودایی شرپاها

قوم شرپا دارای فرهنگی غنی و متمایز است که عمیقاً با طبیعت و معنویت گره خورده است. آن‌ها به زبان شرپا صحبت می‌کنند که گونه‌ای از زبان تبتی است و ریشه در زبان‌های تبتی-برمه‌ای دارد. دین اکثریت مردم شرپا، بودیسم تبتی است که تأثیری شگرف بر زندگی روزمره، آداب و رسوم و باورهای آن‌ها دارد. معابد (گومپاها)، پرچم‌های دعا و سنگ‌نوشته‌های مانی، بخش جدایی‌ناپذیری از چشم‌انداز سرزمین آن‌هاست. کوه‌ها، به‌ویژه اورست (که شرپاها آن را چومولانگما یا “الهه مادر زمین” می‌نامند)، برای آن‌ها مقدس و محترم شمرده می‌شوند و قبل از هر صعود بزرگ، مراسم دعا و قربانی برگزار می‌کنند تا از الهه‌ها برای صعود ایمن درخواست یاری کنند. این باور عمیق، به آن‌ها آرامش و قدرتی در مواجهه با چالش‌های کوهستان می‌بخشد.

سازگاری‌های ژنتیکی با ارتفاع

یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های مردم شرپا، توانایی‌های جسمی منحصربه‌فرد آن‌ها برای زندگی و فعالیت در ارتفاعات بالاست. صدها سال زندگی در ارتفاعات 3000 تا 5000 متری، باعث شده تا بدن آن‌ها به طور ژنتیکی با کمبود اکسیژن (هیپوکسی) سازگار شود. مطالعات علمی نشان داده‌اند که شرپاها نسبت به افراد ساکن در دشت، توانایی بیشتری در استفاده کارآمد از اکسیژن در سطح سلولی دارند، دارای ظرفیت ریوی بیشتر و رگ‌های خونی کارآمدتری برای حمل اکسیژن به بافت‌ها هستند. این سازگاری طبیعی، به آن‌ها امکان می‌دهد تا بدون نیاز به کپسول اکسیژن یا با مصرف کمتر آن، در ارتفاعاتی کار کنند که برای دیگران کشنده است. همین عامل، یکی از دلایل اصلی نقش شرپاها در کوهنوردی هیمالیا است.

چرا شرپاها در کوهنوردی هیمالیا حیاتی هستند؟ نقش بی‌بدیل راهنمایان اورست

هنگامی که صحبت از صعود به قله‌هایی مانند اورست می‌شود، راهنمای اورست شرپا نه تنها یک کمک‌رسان، بلکه یک جزء حیاتی و بی‌جایگزین است. تجربیات آن‌ها، از برنامه‌ریزی گرفته تا نجات جان، محور اصلی موفقیت در این صعودهای خطرناک است.

مهارت‌های بی‌نظیر: از یافتن مسیر تا مدیریت بحران

شرپاها از کودکی در دامان کوهستان رشد کرده‌اند و این به آن‌ها درک غریزی و دانش عمیقی از محیط می‌دهد. آن‌ها بهترین مسیرها را می‌شناسند، تغییرات آب و هوا را پیش‌بینی می‌کنند، ترک‌ها و شکاف‌های یخی را تشخیص می‌دهند و با مهارت‌های بی‌نظیر خود، طناب ثابت نصب کرده و نردبان‌های آلومینیومی را بر روی شکاف‌ها قرار می‌دهند. در شرایط بحرانی، از بهمن گرفته تا تغییرات ناگهانی آب و هوا، آن‌ها آرامش خود را حفظ کرده و با سرعت و دقت تصمیم می‌گیرند که اغلب به نجات جان کوهنوردان منجر می‌شود. این مهارت‌ها، نتیجه سال‌ها تجربه عملی و آموزش نسل به نسل است.

باربران کوهستان: قدرت و استقامت در ارتفاعات

یکی از شناخته‌شده‌ترین نقش‌های شرپاها، فعالیت به عنوان باربر کوهستان است. آن‌ها مسئول حمل بخش عمده‌ای از تجهیزات سنگین از جمله مواد غذایی، چادرها، ابزارهای کوهنوردی و کپسول اکسیژن از کمپ اصلی به کمپ‌های بالاتر هستند. تصور کنید که حمل ده‌ها کیلوگرم بار در ارتفاعات بالای 6000 متر و در هوای بسیار سرد و رقیق، چه توان جسمی عظیمی را می‌طلبد. شرپاها با قدرت بدنی خارق‌العاده و استقامت مثال‌زدنی خود، این وظیفه طاقت‌فرسا را به بهترین نحو انجام می‌دهند و پایه و اساس هر صعود موفق را بنا می‌نهند.

پزشکان یخچال: ایمن‌سازی مسیر خطرناک خومبو

منطقه یخچال خومبو، یکی از خطرناک‌ترین و پرچالش‌ترین بخش‌های مسیر جنوبی اورست است. این یخچال دائماً در حال حرکت است و شکاف‌های عمیق، برج‌های یخی ناپایدار و بهمن‌های ناگهانی، آن را به جهنمی یخی تبدیل کرده است. گروهی خاص از شرپاها که به “پزشکان یخچال” یا “Icefall Doctors” معروفند، مسئولیت خطیر ایمن‌سازی این مسیر را بر عهده دارند. آن‌ها با استفاده از تخصص خود، هر روز مسیر را بازرسی، طناب‌های ثابت را ترمیم و نردبان‌ها را در مکان‌های مناسب نصب می‌کنند تا کوهنوردان بتوانند با کمترین خطر از این منطقه عبور کنند. این کار فوق‌العاده خطرناک، اغلب با فدا کردن جان همراه است.

تأمین لجستیک: کپسول اکسیژن و تجهیزات

صعود به ارتفاعات بالای 8000 متر بدون اکسیژن کمکی برای اکثر کوهنوردان غیرممکن است. شرپاها مسئول مدیریت و حمل کپسول اکسیژن به کمپ‌های بالاتر، راه‌اندازی کمپ‌های پیشرفته، نگهداری تجهیزات و آماده‌سازی مسیرها هستند. آن‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که کوهنوردان در طول مسیر به آب و غذا دسترسی داشته باشند و در صورت بروز مشکل، آماده امدادرسانی باشند. این خدمات لجستیکی، از قبل از شروع صعود تا زمان بازگشت، به طور مداوم و با دقت بالا انجام می‌شود.

تصحیح باورهای غلط: شرپا، فراتر از یک شغل

همان‌طور که اشاره شد، یکی از بزرگ‌ترین سوءتفاهم‌ها درباره شرپاها، اشتباه گرفتن قومیت آن‌ها با یک شغل است. بیایید این موضوع را روشن کنیم.

قومیت در برابر پیشه: هر شرپایی کوهنورد نیست

این یک باور غلط بسیار رایج است که هر کسی که در هیمالیا کار راهنمایی یا باربری می‌کند، یک شرپا است، یا اینکه هر شرپایی یک کوهنورد حرفه‌ای است. در حقیقت، شرپا کیست، یک سؤال هویتی است نه شغلی. شرپاها یک قومیت هستند؛ گروهی از مردم با فرهنگ، زبان و تاریخ خود. بسیاری از شرپاها در روستاهای خود به کشاورزی، دامپروری یا مشاغل دیگر می‌پردازند و هرگز کوهنوردی حرفه‌ای انجام نمی‌دهند. البته به دلیل زندگی در ارتفاعات و سازگاری‌های طبیعی، تعداد زیادی از آن‌ها در صنعت گردشگری کوهستان مشغول به کار هستند، اما این به معنی این نیست که “شرپا” یک شغل است. این تمایز بسیار مهم است و باید با احترام به آن نگریست.

انگیزه‌ها: فداکاری، غرور و امرار معاش

برخی ممکن است تصور کنند که شرپاها تنها برای پول کار می‌کنند. در حالی که امرار معاش و حمایت از خانواده قطعاً یک انگیزه اصلی است – و درآمد حاصل از این شغل، که غالباً فصلی و خطرناک است، اغلب برای یک سال زندگی کافی نیست – اما انگیزه‌های آن‌ها فراتر از این است. در میان مردم شرپا، افتخار و غرور زیادی در کمک به کوهنوردان برای رسیدن به قله وجود دارد. آن‌ها به مهارت‌های خود افتخار می‌کنند و احساس مسئولیت عمیقی نسبت به ایمنی مشتریان خود دارند. میراث آن‌ها در کوهنوردی، بخشی از هویت آن‌ها شده است. داستان‌های زیادی از شرپاها وجود دارد که با فداکاری و به خطر انداختن جان خود، کوهنوردان را نجات داده‌اند، حتی در شرایطی که ممکن بود این کار برایشان پیامدهای ناگواری داشته باشد.

چالش‌ها و فداکاری‌ها: زندگی پرمخاطره شرپاها

زندگی در دامان هیمالیا، به ویژه برای کسانی که در صنعت کوهنوردی فعالیت می‌کنند، سرشار از چالش‌ها و خطرات است.

خطرات شغلی: از بهمن تا بیماری‌های ارتفاع

شغل راهنمای اورست و باربری در ارتفاعات، از جمله خطرناک‌ترین مشاغل جهان است. شرپاها به‌طور مداوم با خطراتی مانند بهمن، سقوط از ارتفاع، شکاف‌های یخی، سرمازدگی، کوه گرفتگی (بیماری‌های ارتفاع) و خستگی شدید روبه‌رو هستند. آن‌ها معمولاً بیشتر از کوهنوردان خارجی در معرض این خطرات قرار می‌گیرند، زیرا بارها مسیرهای پرخطر را طی می‌کنند تا طناب ثابت نصب کرده، بارها را جابه‌جا کنند و کوهنوردان را همراهی کنند. هر سال، تعدادی از شرپاها جان خود را در این مسیر از دست می‌دهند یا دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. این فداکاری‌ها اغلب نادیده گرفته می‌شوند.

“بدترین روز در تاریخ کوهنوردی شرپاها”: فاجعه ۲۰۱۴ اورست

یکی از سیاه‌ترین صفحات در تاریخچه شرپا و کوهنوردی هیمالیا، حادثه بهمن سال 2014 در یخچال خومبو بود. در صبح روز 18 آوریل 2014، بهمنی عظیم در یخچال خومبو، نزدیک به کمپ یک، فرو ریخت و 16 شرپا را که در حال نصب طناب و حمل بار بودند، در زیر خود مدفون کرد. این حادثه، که به “بدترین روز در تاریخ کوهنوردی شرپاها” معروف شد، بزرگ‌ترین فاجعه کوهنوردی از نظر تلفات انسانی در یک روز در اورست بود. این اتفاق جامعه شرپا را عمیقاً تحت تأثیر قرار داد و سؤالات جدی در مورد ایمنی، دستمزد و حقوق آن‌ها در صنعت کوهنوردی مطرح کرد. این فاجعه منجر به اعتراضات و اعتصابات گسترده شرپاها شد که خواستار بهبود شرایط کاری، افزایش بیمه و غرامت برای خانواده‌های قربانیان بودند. این رویداد، برای مدتی فعالیت‌های صعود به اورست را متوقف کرد و تأثیرات عمیقی بر زندگی شرپاها و تعاملات آن‌ها با شرکت‌های گردشگری گذاشت.

دستمزد و امنیت شغلی: تعادل شکننده

با وجود خطرات بی‌شمار، شرپاها نسبت به خدماتی که ارائه می‌دهند، دستمزد بسیار کمی دریافت می‌کنند. یک شرپا برای صعود به اورست، بسته به شرکت و نقش خود، معمولاً بین 3000 تا 10000 دلار برای یک فصل (که شامل ماه‌ها کار سخت و پرخطر است) دستمزد می‌گیرد. این در حالی است که هر کوهنورد خارجی برای صعود به اورست، ده‌ها هزار دلار هزینه می‌کند. امنیت شغلی نیز پایین است، زیرا این شغل فصلی است و به شرایط آب و هوایی و تعداد کوهنوردان بستگی دارد. عدم وجود بیمه جامع و حمایت‌های اجتماعی کافی، به مشکلات آن‌ها می‌افزاید. زندگی آن‌ها با یک تعادل شکننده بین نیازهای مالی و خطرات فیزیکی همراه است.

زنان شرپا: قهرمانانی در سایه کوهستان

وقتی صحبت از کوهنوردی و مردم شرپا می‌شود، اغلب تمرکز بر مردان است. اما زنان شرپا نیز نقش‌های حیاتی و اغلب نادیده گرفته شده‌ای در جامعه و حتی در دنیای کوهنوردی ایفا می‌کنند.

نقش‌های سنتی و پیشرو: از خانه تا قله

به طور سنتی، زنان شرپا مسئولیت نگهداری از خانه و خانواده، دامپروری و کشاورزی را بر عهده دارند. آن‌ها نقش محوری در حفظ فرهنگ شرپا و انتقال سنت‌ها به نسل‌های آینده ایفا می‌کنند. اما در سال‌های اخیر، برخی از زنان شرپا نیز پا به عرصه کوهنوردی گذاشته‌اند و سدشکنی کرده‌اند. آن‌ها نه تنها در ارتفاعات بالا به عنوان باربر یا راهنما فعالیت می‌کنند، بلکه برخی از آن‌ها به قله اورست نیز صعود کرده‌اند. این زنان، با چالش‌های مضاعفی مانند انتظارات فرهنگی، وظایف خانوادگی و خطرات کوهستان روبرو هستند.

چالش‌ها و دستاوردهای زنان کوهنورد شرپا

با وجود موانع، زنان شرپا در کوهنوردی دستاوردهای چشمگیری داشته‌اند. آن‌ها ثابت کرده‌اند که از نظر توانایی‌های جسمی و ذهنی، چیزی از مردان کم ندارند. با این حال، هنوز راه طولانی برای رسیدن به برابری کامل وجود دارد. افزایش آگاهی در مورد نقش آن‌ها، حمایت از برنامه‌های آموزشی و ارائه فرصت‌های برابر می‌تواند به توانمندسازی بیشتر زنان شرپا در جامعه و کوهنوردی کمک کند. این بخش از جامعه شرپا، گنجینه‌ای از پتانسیل و اراده است که اغلب در سایه می‌ماند.

نگاهی به آینده: چالش‌ها و چشم‌اندازهای قوم شرپا

آینده قوم شرپا با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی همراه است که باید با دقت به آن‌ها پرداخت.

جذب جوانان و فرصت‌های جدید

با افزایش شهرت کوهنوردی و افزایش گردشگری در منطقه هیمالیا، نیاز به شرپاهای جوان و آموزش‌دیده نیز رو به افزایش است. اما جوانان شرپا، به‌ویژه با دسترسی بیشتر به آموزش و دنیای خارج، در حال ارزیابی گزینه‌های شغلی خود هستند. بسیاری از آن‌ها به دنبال فرصت‌هایی فراتر از کوهنوردی پرخطر و کم‌درآمد هستند. نیاز به ایجاد تعادل بین حفظ میراث کوهنوردی و ارائه فرصت‌های آموزشی و شغلی پایدارتر برای نسل جدید، از اهمیت بالایی برخوردار است. تشویق به تحصیل و یادگیری مهارت‌های جدید، می‌تواند به ایجاد تنوع در اقتصاد منطقه و کاهش وابستگی به صنعت کوهنوردی کمک کند.

حفاظت از فرهنگ و محیط زیست

با افزایش گردشگری، نگرانی‌هایی در مورد تأثیر آن بر فرهنگ شرپا و محیط زیست شکننده هیمالیا وجود دارد. حفظ سنت‌ها، زبان و باورهای بودایی در برابر نفوذ فرهنگ‌های خارجی و مدرنیته، یک چالش اساسی است. همچنین، افزایش پسماندها، آلودگی و فرسایش مسیرها در نتیجه فعالیت‌های کوهنوردی، محیط زیست را تهدید می‌کند. سازمان‌های محلی و بین‌المللی در تلاشند تا با برنامه‌های حفاظت از محیط زیست و ترویج گردشگری مسئولانه، به حفظ این مناطق یاری رسانند.

چگونه می‌توان به بهبود زندگی شرپاها کمک کرد؟

اگر به دنبال راهی برای کمک به بهبود زندگی شرپاها هستید، چندین روش وجود دارد:

• انتخاب شرکت‌های گردشگری مسئولانه: هنگام برنامه‌ریزی برای سفر به هیمالیا، شرکت‌هایی را انتخاب کنید که به شرپاهای خود دستمزد عادلانه می‌دهند، بیمه جامع ارائه می‌کنند و به حقوق کارگران خود احترام می‌گذارند.
• حمایت از سازمان‌های محلی: سازمان‌های غیردولتی و خیریه‌هایی وجود دارند که مستقیماً به جامعه شرپا کمک می‌کنند، از جمله ارائه آموزش، خدمات بهداشتی و حمایت از خانواده‌های شرپاهایی که در کوهستان جان خود را از دست داده‌اند.
• پرهیز از چانه‌زنی بر سر دستمزد: با راهنمایان و باربران شرپا، به ازای زحمات و خطراتی که متحمل می‌شوند، با سخاوت رفتار کنید.
• افزایش آگاهی: با مطالعه و انتشار اطلاعات صحیح درباره قوم شرپا و چالش‌هایشان، به تصحیح باورهای غلط و افزایش احترام نسبت به آن‌ها کمک کنید.
• احترام به فرهنگ و محیط زیست: هنگام بازدید از مناطق شرپا، به آداب و رسوم محلی احترام بگذارید، از محیط زیست محافظت کنید و هیچ زباله‌ای از خود به جای نگذارید.

شرپاها، بیش از آنکه صرفاً راهنمایان یا باربران کوهستان باشند، نمادی از استقامت، سازگاری و فداکاری هستند. آن‌ها حافظان هیمالیا، قهرمانان گمنام صعودهای بزرگ و میراث‌داران فرهنگی غنی هستند. با درک عمیق‌تر از “شرپا کیست” و قدردانی از نقش حیاتی‌شان، می‌توانیم از این جامعه ارزشمند حمایت کرده و به آن‌ها کمک کنیم تا آینده‌ای روشن‌تر داشته باشند. آن‌ها واقعاً قلب کوهستان اورست هستند.

سوالات متداول درباره قوم شرپا

در این بخش، به برخی از پرسش‌های رایج درباره قوم شرپا پاسخ می‌دهیم:

آیا همه شرپاها در نپال زندگی می‌کنند؟

خیر، اگرچه اکثریت قوم شرپا در نپال، به‌ویژه در مناطق شرقی هیمالیا (مانند خومبو)، زندگی می‌کنند، اما جمعیت‌های کوچکتری نیز در سایر کشورها مانند تبت (چین)، بوتان و مناطق شمالی هند (دارجلینگ و سیکیم) وجود دارند. آن‌ها از نظر تاریخی از تبت به نپال مهاجرت کرده‌اند.

قوم شرپا عمدتاً به چه دینی اعتقاد دارند؟

قوم شرپا عمدتاً به بودیسم تبتی اعتقاد دارند که یک شاخه از بودیسم است. این اعتقادات تأثیر عمیقی بر فرهنگ، آداب و رسوم و زندگی روزمره آن‌ها، از جمله احترام به کوه‌ها و برگزاری مراسم دعا قبل از صعودها، دارد.

یک شرپا چقدر برای صعود به اورست دستمزد می‌گیرد؟

دستمزد یک شرپا برای صعود به اورست می‌تواند بسیار متفاوت باشد و به عواملی مانند نقش (راهنما، باربر ارتفاع بالا، آشپز کمپ و غیره)، تجربه، شرکت گردشگری و طول فصل بستگی دارد. به طور میانگین، یک شرپای باتجربه برای یک فصل کامل صعود به اورست ممکن است بین 3,000 تا 10,000 دلار دریافت کند، اما این رقم شامل ماه‌ها کار پرخطر و فصلی است و اغلب تمام هزینه زندگی خانواده آن‌ها برای یک سال را تأمین می‌کند.

چگونه می‌توان به شرپاها کمک کرد تا زندگی بهتری داشته باشند؟

بهترین راه برای کمک، انتخاب شرکت‌های گردشگری مسئولانه است که به شرپاهای خود دستمزد عادلانه و بیمه کافی می‌دهند. همچنین، می‌توانید از سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌هایی که به بهبود آموزش، بهداشت و معیشت جامعه شرپا در نپال کمک می‌کنند، حمایت مالی کنید. افزایش آگاهی و احترام به فرهنگ و کار آن‌ها نیز بسیار مهم است.

چند نفر از قوم شرپا تاکنون به قله اورست صعود کرده‌اند؟

از زمان اولین صعود موفق به اورست در سال 1953، تعداد بسیار زیادی از شرپاها به قله اورست صعود کرده‌اند و بسیاری از آن‌ها رکوردهای جهانی در تعداد صعودها دارند. به عنوان مثال، کامل ریتا شرپا با بیش از 29 صعود، و آپا شرپا با 21 صعود، از شناخته‌شده‌ترین کوهنوردان شرپا هستند. با توجه به اینکه بسیاری از شرپاها به عنوان راهنما یا باربر چندین بار به قله صعود می‌کنند، تعداد دقیق آن‌ها دائماً در حال تغییر است و به هزاران صعود می‌رسد. این آمار نشان‌دهنده نقش بی‌بدیل و تسلط آن‌ها بر این کوهستان است.